"..σαν καθρέφτες, δημιουργούσαμε εναν πίνακα ματαιοδοξίας."
...ή αλλιώς η δεύτερη καλύτερη και ειλικρινέστερη προσωπική μου συνέντευξη. Οι απαντήσεις του Christophe Demarthe των Clair Obscur ξεπερνούν κάθε προσδοκία μου για μια απλή συνέντευξη από ένα μουσικό. Διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο αυθεντικά εκτός του εμπορικού μουσικού στερεώματος ο οποίος αντιλαμβάνεται τη μουσική ως μέρος των τεχνών με τρόπο που να ενσωματώνει στοιχεία από τις λοιπές παραστατικές τέχνες στις ζωντανές εμφανίσεις της μπάντας όχι για εντυπωσιασμό. Αντίθετα διαπνεόμενος από ένα δημιουργικό πνεύμα πειραματισμού, δοκιμάζει τα όρια όλων των εμπλεκομένων τεχνών, ερμηνευτών και θεατών για να παράγει ένα ιδιαίτερο έργο που ανήκει σε όλες τις τέχνες ταυτόχρονα. Άλλωστε ένα συγκρότημα με στίχους που πάντα αναφέρονται σε τόσο καίρια θέματα με τόση αφαιρετικότητα και μινιμαλισμό δύσκολα δεν έχει μεγάλο βαθμό κοινωνικής συνειδητοποίησης...

Η απάντηση στην τρίτη ερώτηση τα λέει όλα για το πνεύμα που διακατέχει τον Christophe και νομίζω πως έχοντας όλα τα παρακάτω στο μυαλό σας όταν θα τους ακούτε ζωντανά στο Modern Mechanix, θα έχετε διαφορετικές προσλαμβάνουσες. Στον απόηχο των απαντήσεων που θα διαβάσετε έχω να μοιραστώ μαζί σας τα εξής ασήμαντα: Όσοι έχετε ζήσει εκτός Ελλάδας βρείτε τις ομοιότητες και διαφορές των ανθρώπων σε σχέση με τα όσα αναφέρονται στην απάντηση της τέταρτης ερώτησης. Κατά τα άλλα προσωπικά βρήκα, τυχαία έναν ακόμα άνθρωπο που να με καταλαβαίνει!

Ξεκινήσατε μια περίεργη παράδοση σύμφωνα με την οποία, οι ζωντανές σας εμφανίσεις είναι διαδραστικές. Για παράδειγμα, είδα κάποια αποσπάσματα από τη συναυλία σας στη σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι και εντυπωσιάστηκα με το γεγονός ότι στο φόντο εκτυλίσσονταν σκηνές της καθημερινής ζωής ενός ζευγαριού. Το ζευγάρι αυτό ήταν ηθοποιοί που βρίσκονταν πάνω στη σκηνή τρώγοντας σούπα. Πόσο ασυνήθιστη και πόσο ενδιαφέρουσα ήταν αυτή η προσέγγιση στο live ακόμα και για σήμερα! Παρ' όλ' αυτά φαίνεται πως κάθε συναυλία σας είναι μια αφορμή για το συγκρότημα να αναθεωρεί ή να προκαλεί την ίδια του τη δημόσια εικόνα. Έτσι με κάθε νέα συναυλία φαίνεται σαν ο χαρακτήρας του συγκροτήματος να αιωρείται ανάμεσα στην καταστροφή και στην αυτοσυντήρηση. Πώς προέκυψε η ιδέα της διαδραστικής παράστασης? Έχετε ασχοληθεί με το θέατρο στο παρελθόν ή απλά αγαπάτε αυτή τη μορφή τέχνης? Στο ξεκίνημά σας είχατε χαρακτηριστεί ως ‘Ο ροκ Artaud'. Σας αρέσει ο Antonin Artaud?

Christophe: Αρχικά αυτό ξεκίνησε από μια επιδερμική αντίδραση από την πλευρά μας απέναντι στη συμπεριφορά των ακροατών στις συναυλίες μας. Το κίνημα του punk είχε με ένα τρόπο σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του... και παρ' όλ' αυτά το κοινό δεν είχε αλλάξει τίποτα όσον αφορά τον τρόπο που λάμβανε τα μουσικά ακούσματα. Έτσι είχαμε την ιδέα να μεταμορφώσουμε τις συναυλίες μας με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσουμε επιβεβλημένες καταστάσεις στους θεατές. Από αυτό προέκυψε η αρχική ιδέα του να βάλουμε επάνω στη σκηνή την ώρα της συναυλίας, τρεις ηθοποιούς, κοινούς Γάλλους, οι οποίοι θα ‘ζούσαν' την καθημερινή τους ζωή σα να ήταν στο σπίτι τους, σαν να μην υπήρχε εκεί ούτε η μπάντα ούτε το κοινό. Φορώντας τα συνηθισμένα τους καρό πουκάμισα και τα φορέματα από το Bon Marché, έρχονταν σε πλήρη αντίθεση δημιουργώντας ρήγμα με την ‘ψαγμένη' εικόνα των post-punk ακροατών. Αυτοί οι τρεις άνθρωποι άλλοτε ήταν ζώα του ζωολογικού κήπου και άλλοτε θεατές του τσίρκου rock ‘n roll μέσα στο οποίο τους είχαμε τοποθετήσει. Συνοψίζοντας προσομοιώνοντας με ένα τρόπο το εφέ της αντανάκλασης, σαν καθρέφτες, δημιουργούσαμε ενός είδους πίνακα ματαιοδοξίας. Η ιδέα της καταστροφής ενός έργου από τον ίδιο του το δημιουργό συνδέεται με το αποτέλεσμα όσων προαναφέρθηκαν από τη στιγμή που το έργο οδηγεί στη συνειδητοποίηση της παρακμής τη κοινωνίας μας. Επομένως αν ο σκοπός ενός καλλιτέχνη είναι να κάνει το κοινό να συνειδητοποιήσει αυτή την ιδέα της διάλυσης, πρέπει με κάποιο τρόπο να την ενσωματώσει στο έργο του. Πρέπει να πάρει το ρίσκο να ‘μολύνει' το έργο με αυτή την αρνητική έννοια, σαν να ήταν μια χρησιμοποιημένη σύριγγα. Πρέπει κανείς να δημιουργεί χώρο ώστε να βρεθούν στην ουσία του έργου του άσχημες και οδυνηρές ιδέες.

Προφανώς σε εμπνέει η ζωγραφική γενικά. Στην πραγματικότητα, πίνακες ιμπρεσιονιστών έχουν εμφανιστεί στα σκηνικά διάφορων συναυλιών σας στο παρελθόν παρ' όλο που καταστρέφονταν στη συνέχεια. Ποιά άλλα στοιχεία κινητοποιούν τη μπάντα για να δημιουργεί?

Christophe: 'Η κραυγή' του Edward Munch είναι ο πίνακας που με εισήγαγε στη ζωγραφική ως θεατή, που με έκανε να καταλάβω τη δύναμή της, τη δύναμη μιας και μεμονωμένης εικόνας που παραδίδεται σε μια στιγμή και η οποία αποτυπώνει συνεχώς το πνεύμα που με διακατέχει. Λόγω αυτής της ικανότητας της εικόνας, χρησιμοποιήσαμε διάφορα έργα του Munch σε όλα τα πρώτα μας booklets για να τους τιμήσουμε. Αντίθετα τους ιμπρεσιονιστικούς πίνακες που προβάλλουμε στη σκηνή στις συναυλίες μας τους εκμεταλλευόμαστε. Δεν τους τιμούμε, τους υποβαθμίζουμε φέρνοντάς τους (από άποψη καλλιτεχνικής σημασίας), στο ίδιο επίπεδο με τα διακοσμητικά στοιχεία μιας ψευδοβουκολικής ατμόσφαιρας. Αυτό που μας δίνει όρεξη να δημιουργούμε, είναι οι εικόνες, οι ατμόσφαιρες, τα όμορφα ή άσχημα πράγματα, τα οποία καμιά φορά είναι και τετριμμένα, φανταστικά ή πραγματικά, με άλλα λόγια η ζωή.

Ποια είναι η γνώμη σου για τα σύγχρονα γαλλικά συγκροτήματα? Μπορούμε να έχουμε ένα σχόλιό σου για τον τρόπο που οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες επηρεάζουν ή/και διαμορφώνουν το παγκόσμιο μουσικό γούστο?

Christophe: Οι μεγάλες εμπορικές δισκογραφικές εταιρείες κάνουν...εμπόριο. Και όταν κανείς ασχολείται με το εμπόριο για τις μάζες, προκειμένου να πουλήσει, πρέπει να μορφώσει γούστα. Οι υψηλά ιστάμενοι των εμπορικών δισκογραφικών εταιρειών δεν έχουν ιδέα της μουσικής των καλλιτεχνών που εκπροσωπούν. Αυτό δε χρησιμεύει σε τίποτα. Δεν έχω ακόμα δοκιμάσει τις ελληνικές ντομάτες αλλά εδώ στη Γαλλία δεν έχουν πια γεύση. Οι ντομάτες εδώ είναι νερό. Και οι άνθρωποι παρ' όλ' αυτά τις αγοράζουν. Στο Παρίσι οι άνθρωποι δέχονται να πληρώνουν το μισθό τους των 1000 ευρώ κάθε μήνα για ενοίκιο, για να ζουν σε μια ‘τρύπα' για σπίτι. Οι άνθρωποι αποδέχονται, οι άνθρωποι αγοράζουν. Οι πολιτικοί τους λένε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική και αυτοί τους πιστεύουν. Αποδέχονται και εξακολουθούν να αγοράζουν. Για πόσο καιρό ακόμα? Ο κόσμος των επιχειρήσεων έχει γίνει δείκτης ποιότητας της κοινωνίας μας ενός κόσμου ακραίας βίας όπου η μόνη ερώτηση που θέτει κανείς στον εαυτό του είναι: πώς θα καταφέρω να φιλήσω το άτομο που βρίσκεται μπροστά μου? Ορίστε πού βρισκόμαστε. Όλα αυτά τα χρόνια οι ντομάτες στον κήπο των γονιών μου στην εξοχή, είναι εξαιρετικές.

Οι Clair Obscur ξεκίνησαν με πάνω από 10 μέλη. Υπάρχουν σχέδια για το εγγύς μέλλον προς την αναδημιουργία μιας παρόμοιας σύνθεσης? Υπάρχουν σχέδια συνεργασίας με άλλους μουσικούς? Σε πρόσφατες συναυλίες σας εμφανίστηκαν διάφορες μπάντες μαζί σας στη σκηνή, όπως οι Mimetic, οι Flore Magnet κ.α...

Christophe: Το γεγονός ότι παίζουμε ανά δυο ή τρεις πλέον στη σκηνή σήμερα δεν ήταν ακριβώς εκούσια επιλογή. Η εξήγηση βρίσκεται εν μέρει στην απάντησή μου στην προηγούμενη ερώτηση.

Ποιά ήταν το πιο απογοητευτική κατάσταση που έπρεπε να αντιμετωπίσεις όλ' αυτά τα χρόνια της μουσικής δημιουργίας?

Christophe: Το ότι έπρεπε να σταματήσω το συγκρότημα στα τέλη της δεκαετίας του '90 λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από την πλευρά των Γάλλων προγραμματιστών. Το αποτέλεσμα σήμερα είναι ότι οι Clair Obscur έκοψαν κάθε γέφυρα επικοινωνίας με το μουσικό περιβάλλον της Γαλλίας προκειμένου να δημιουργήσουν επαφές στο χώρο της σύγχρονης τέχνης και να απευθυνθούν περισσότερο σε χώρες του εξωτερικού.

Τα τραγούδια σας είναι γραμμένα σε 3 γλώσσες. Ποιό είναι το κριτήριο για το ποιά θα επιλεγεί όταν γράφονται οι στίχοι κάθε κομματιού?

Christophe: Το κριτήριο είναι η μουσική. Αυτή μας οδηγεί.

Μου άρεσε πολύ το άλμπουμ ‘We gave a party for the Gods and the Gods all came' όπως και ο τίτλος του. Σε ποιους Θεούς αναφέρεται?

Christophe: Ρωτείστε τον John Giorno που είναι ο συγγραφέας αυτής της καταπληκτικής φράσης. Αυτή η πρόταση είναι ζωγραφισμένη ή τυπωμένη (δεν ξέρω) πάνω σε ένα πίνακα του John Giorno. Είναι ένας πίνακας ακριβώς γιατί σοκάρει όπως ακριβώς ένας πίνακας, όπως ο πίνακας του Munch στον οποίο αναφέρθηκα νωρίτερα. Άραγε μια φράση που σοκάρει όπως ένας πίνακας, είναι πίνακας? Ένας πίνακας που σοκάρει όπως μια πρόταση, είναι πρόταση?

Σε αυτό το άλμπουμ κάντε μια διασκευή στο κομμάτι ‘Decades' των Joy Division. Προσωπικά πάντα πίστευα ότι ειδικά ορισμένα κομμάτια, από τη στιγμή που ερμηνεύονται με τρόπο που κυριεύει, σαν αυτόν του Ian Curtis', ότι θα είναι σχεδόν αδύνατο να ερμηνευτούν καλύτερα. Και εδώ βρίσκεσαι, η ζωντανή απόδειξη του αντίθετου, του ξεπεράσματος της αρχικής εκτέλεσης του κομματιού με ένα τρόπο που είναι ειλικρινά αυθεντικός και αποτελεί πραγματικό φόρο τιμής στους Joy Division. Σε ό,τι με αφορά, συγχαρητήρια γι' αυτό. Ήθελα να σε ρωτήσω για τη διάρκεια του κομματιού. Έχει ένα μεγάλο διάστημα σιωπής στο τέλος. Γιατί?

Christophe: Ευχαριστώ για τα τόσο καλά λόγια όμως δε θεωρώ ότι η δική μας εκτέλεση ξεπερνάει την αρχική του κομματιού. Δεν ήταν άλλωστε αυτός ο στόχος. Δεν υπήρξε ποτέ για να είμαι ειλικρινής κάποιος στόχος. Αυτό έγινε έτσι αυθόρμητα. Η ανακάλυψη των Joy Division ήταν ένα σοκ. Η μουσική τους με συνόδευε για πολύ καιρό...μέχρι του σημείου να μη μπορώ πια να την ακούω...μεσολάβησαν αρκετά χρόνια μέχρι να την ξαναβρώ, και τότε ένιωσα όπως όταν ξανασυναντάμε ένα παλιό φίλο τον οποίο παρ' ότι δεν τον συναντάμε πια, παραμένει σημαντικός και αγαπητός στην καρδιά μας. Ήθελα να εντάξω ενός λεπτού σιγή στο τέλος του τραγουδιού στη μνήμη του Ian Curtis. Προτίμησα να βάλω τριών λεπτών σιγή στη μνήμη των τριών επιζησάντων μελών του συγκροτήματος.

Σε αυτό το τελευταίο άλμπουμ, επανέρχεστε σε ορισμένα παλιότερα κομμάτια (πχ ‘Last encounter', ‘Blume') τα οποία υπήρχαν στην πρώτη σας κασέτα με τίτλο ‘La Cassette Noir'. Είναι αυτός ένας τρόπος να ενταχθούν αυτά τα κομμάτια στο σήμερα? Να δώσετε ένα πιο σύγχρονο πλαίσιο στις πρώτες σας συνθέσεις?

Christophe: Όχι, όλο αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο μιας εικονογραφικής πρακτικής, όπως αυτή των ζωγράφων οι οποίοι επανέρχονται σε ορισμένα έργα τους πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωή τους.

Λατρεύω το κομμάτι ‘Mon ami mon frère' και ειδικά τους στίχους του, τη μουσική και τον τρόπο εκτέλεσής του. Θεωρώ ότι οι στίχοι είναι βαθύτατα κυνικοί με τον πιο αφαιρετικό τρόπο και ταυτόχρονα είναι ένα τόσο ευχάριστο τραγούδι να ακούει κανείς. Νομίζω ότι θα το κάνω τον προσωπικό μου ύμνο. Θέλεις να μοιραστείς μαζί μας κάποιες από τις ιδέες πίσω από τη δημιουργία του?

Christophe: Όσον αφορά αυτό το κομμάτι προτιμώ να αφήσω χώρο στις προσωπικές εντυπώσεις και τα σχόλια των ακροατών.

Μπορείς να μας πεις λίγα πράγματα για το project σου τους ‘Cocoon'? Ποιό ήταν το κίνητρο για τη δημιουργία του?

Christophe: Η χαρά της αυτοϊκανοποίησης

Σε λίγες μέρες θα εμφανιστείτε ζωντανά στο φεστιβάλ Modern Mechanix στην Ελλάδα. Στο παρελθόν, ένα από τα άλμπουμ σας με τίτλο ‘Αντιγόνη' είχε επηρεαστεί από το μύθο της ομώνυμης ηρωίδας. Έχεις επίσης συνθέσει το soundtrack για μια παράσταση της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Ποιά στοιχεία της ελληνικής Ιστορίας ή μυθολογίας σας εμπνέουν και γιατί?

Christophe: Η ανατροφή μου περιλάμβανε λίγα στοιχεία φιλοσοφίας και αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Αυτά τα στοιχεία αποτελούν μέρος της βάσης της προσωπικότητάς μου. Είναι κάπως κοινότυπη αυτή η απάντηση όμως είναι ένα γεγονός.

Να περιμένουμε να ακούσουμε παλιότερα τραγούδια σας όπως τα ‘Toundra' και ‘Artistic slaughter' στην επερχόμενη συναυλία σας στην Αθήνα?

Christophe: Οι Clair Obscur πάντα προσπαθούσαν να μη συμβαδίζουν με τις προσδοκίες σας.

Συνέντευξη - μετάφραση: Νάντια Σαββοπούλου