Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ως προς την τρομερή ανυπομονησία όλων για την επιστροφή των Dead Can Dance, από το δευτερόλεπτο που, δια στόματος Brendan Perry, μας ανακοινώθηκε ότι το ντουέτο ετοίμαζε νέο άλμπουμ και περιοδεία. Είναι αλήθεια, πως δεν υπήρχαν παρά ελάχιστοι (και γι'αυτό δεν είμαι και τόσο σίγουρη) σκεπτικοί για το επερχόμενο άλμπουμ. Προσωπικά, έχοντας ακολουθήσει σχεδόν ευλαβικά, τις μουσικές πορείες και των δυο, περίμενα αριστουργηματικές συνθέσεις. Μελωδίες βγαλμένες από τα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής με αναφορές στα ευγενικότερα των συναισθημάτων. Ερμηνείες που θα αποκάλυπταν ότι η διάσπαση των Dead Can Dance είχε κι άλλο λόγο... το να επανέλθει το ντουέτο, έχοντας αποκτήσει συγκλονιστική σοφία στην πορεία των χρόνων. Περίμενα ν'ακούσω τη Lisa Gerrard να αγγίζει ερμηνευτικά μονοπάτια, που η σόλο καριέρα της δεν της επέτρεψε. Όχι, δεν περίμενα κάτι ανάλογο με τα πρώτα τους άλμπουμ. Η αλήθεια είναι πως περίμενα ΠΟΛΛΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ. Περίμενα ειλικρινά να ξεπεράσουν τις καλύτερες στιγμές τους.

Το ‘Anastasis' με άφησε ακίνητη και μουδιασμένη. Αν η χρήση της λέξης του τίτλου είναι αυτοαναφορική και αφορά στην επανασύνδεση των Dead Can Dance, στο μουσικό (μελωδικό, ερμηνευτικό, συνθετικό) κομμάτι ο τίτλος αυτός δε βρίσκει το νόημά του. Οι λόγοι συνοψίζονται στους εξής:

1) Μουσική ώσμωση δεν επετεύχθη

2) Οι μουσικές παραδόσεις που συνδυάζονται στο άλμπουμ προκαλούν ερωτηματικά σε σχέση με τις φιλοσοφικές και ευρύτερες αναφορές που επιδιώκουν

3) Οι ρυθμικές αλλαγές μέσα στα κομμάτια τα κάνει δυσνόητα σε σχέση με τα παραπάνω

1. Οι Dead Can Dance ως δυο ξεχωριστές οντότητες

Δεν είναι μόνο ότι το άλμπουμ δίνει την εντύπωση πως το μισό το συνέθεσε ο Brendan Perry στο studio του και το υπόλοιπο η Lisa Gerrard κάπου αλλού. Αναφέρομαι στο ότι σε κάθε ακρόαση ολόκληρου του άλμπουμ ενισχύεται η εντύπωση πως το σύνολο έχει δυο ρίζες που δε γίνονται ποτέ ένας κορμός. Οι ρίζες είναι οι solo πορείες τους και η καθεμιά αποτελείται από τα μοναδικά στοιχεία που ανέπτυξε ο καθένας τους όλ' αυτά τα χρόνια σιωπής των Dead Can Dance. Έτσι τελικά σύνθεση με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, δε συμβαίνει και οι ατομικότητες των δυο μουσικών παραμένουν πεντακάθαρες...σχεδόν σε ανταγωνισμό. Παρ' όλ' αυτά το μέρος του άλμπουμ που αναλαμβάνει ο Brendan Perry λειτουργεί καθησυχαστικά μέσα μου σε σχέση με το υπόλοιπο της Lisa Gerrard. Αυτό ήταν κάτι το απρόσμενο.

2.  Η Ανατολή και η Δύση σε ανάμειξη και περιέλιξη

Προσεκτικές ακροάσεις των κομματιών όπως και μια πρόσφατη συνέντευξη της Lisa Gerrard κάνουν σαφή την πρόθεση για μια αναφορά στην Ελλάδα (τίτλος άλμπουμ και τίτλοι σε 3-4 από τα οκτώ κομμάτια του άλμπουμ) ιδίως εφ' όσον οι ρυθμοί της Μεσογείου και ειδικά οι ελληνικοί ρυθμοί όπως παραδέχεται η ίδια, μεταξύ άλλων είναι στοιχεία που ενέπνευσαν τίτλους και στίχους. Επιδιωκόμενη είναι και η αναφορά στη λαϊκή αστική της μουσική παράδοση και στη σύνδεση με την Ανατολή, τόσο λόγω των δυνατών αναφορών στο ρεμπέτικο (με το ‘Kiko' ) όσο και λόγω της προσθήκης ρυθμών των ανατολίτικων τραγουδιών. Η Lisa αμφισβητεί την αυτοαναφορικότητα του τίτλου του άλμπουμ, όχι όμως την ελληνική της αναφορά και παρ' ό,τι στο πρώτο κομμάτι προσωπικά δε με πείθει στο δεύτερο ομολογώ πως με μπερδεύει αρκετά, ειδικά με την επιλογή της εικόνας του εξωφύλλου που δείχνει μαραμένα ηλιοτρόπια τα οποία δυσκολεύομαι να αντιληφθώ ως αέναους οργανισμούς που εξακολουθούν και φέρουν ενέργεια και ζωή μέσα τους... Αν και, δεδομένης της ιστορικής συγκυρίας, δε μπορεί παρά να συγκινεί η επιλογή των Dead Can Dance να αναφερθούν τόσο έντονα στην Ελλάδα, το τελικό αποτέλεσμα είναι δυσνόητο και δύσκολα αποκαθιστά την επιδιωκόμενη αναφορά στο ελληνικό στοιχείο, ειδικά από τη στιγμή που αυτή ήταν μέσα στις βασικές προθέσεις τους.

Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζονται μέσα στα συγκεκριμένα τραγούδια τα εξής αντιφατικά στοιχεία: η αναμφισβήτητη και βροντερή αναφορά ( μέσω του ρυθμού και των μελωδιών που παίζουν συγκεκριμένα μουσικά όργανα που δεν απαντώνται στον ελλαδικό χώρο) στη χορευτική, γιορτινή μουσική παράδοση της Κεντρικής και Βόρειας Ασίας, οι ερμηνευτικοί τρόποι που παραπέμπουν σε αρμένικα γιορτινά τραγούδια και ανατολίτικους χορούς (π.χ 5^ο λεπτό του ‘Anabasis'). Εκτός όμως από τα δυο αυτά στοιχεία ακόμα και τα μουσικά θέματα των δυο τραγουδιών ‘Agape' (‘Αγάπη') και ‘Anabasis' (‘Ανάβασις') στα οποία κυριαρχούν στοιχεία που απαντώνται μοναδικά στα παραδοσιακά τραγούδια περιοχών όπως το Μαρόκο, η Τουρκία κλπ (π.χ ‘Agape') είναι αποδείξεις της αναφοράς στη μουσική παράδοση μιας ευρύτερης περιοχής πέρα της Ελλάδας. Συγκεκριμένα ο ρυθμός του ‘Agape' δεν αφορά σε τίποτα τον Ελλαδικό χώρο, ούτε μουσικά ούτε ερμηνευτικά.

Το κομμάτι ‘Amnesia' επιχειρεί μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση του θέματός του με μουσική επένδυση που δεν έχει την παραμικρή αναφορά στη χώρα προέλευσης του τίτλου του και το αποτέλεσμα είναι πιο ειλικρινές.

Συνθετικά λοιπόν και μουσικά τα κομμάτια αυτά δεν επιδεικνύουν τη σοφία της παλιάς δόξας του συγκροτήματος αλλά καταδεικνύουν την πλούσια πηγή έμπνευσης από την οποία αντλούν στοιχεία όπως πάντα έκαναν και στο παρελθόν τους. Άλλωστε αυτή η ανάμειξη ήχων, ρυθμών, υφών μόνο έλλειψη έμπνευσης δεν αποδεικνύει.

Ερμηνευτικά από την άλλη πλευρά, αν τα κομμάτια δεν τα εκτελούσε η Lisa Gerrard προσωπικά το άκουσμά τους θα με ενοχλούσε. Έχω ξαναπεί πως μαζί με τη Diamanda Galas, είναι από τις λίγες ερμηνεύτριες που με συγκινούν τόσο πολύ και θεωρώ πως ακόμα και ένα απαράδεκτο κομμάτι το απογειώνει δίνοντάς του αξίες που αλλιώς δε θα γίνονταν αντιληπτές. Αυτό λοιπόν συμβαίνει σε όλα τα κομμάτια που ερμηνεύει η Lisa Gerrard στο άλμπουμ, αντλώντας ερεθίσματα από την εσωτερική της πηγή έμπνευσης και τις φιλοσοφίες που διαπερνάει με κάθε νότα. Αγνοώντας τη μουσική λοιπόν και εστιάζοντας στα φωνητικά (πράγμα όχι πολύ δύσκολο) δε μπορώ παρά να συγκινηθώ ξανά.

Ταυτόχρονα συμβαίνει ένα αξιοθαύμαστο παράδοξο. Το ‘Kiko' το οποίο μοιάζει να μην έχει ελληνικό τίτλο (αλλά πιθανότατα είναι χαϊδευτική αναφορά στο ρυθμό του - ζεϊμπέ-κικο- ), έχει αφετηρία το ρεμπέτικο και το σμυρναίικο τραγούδι και ως αποτέλεσμα αποδεικνύει βαθιά κατανόηση τόσο της ελληνικής παράδοσης όσο και της ελληνικής ιστορίας.

...κι επειδή κάθε τέλος είναι ήσυχο και φέρει τη συνειδητοποίηση του τετελεσμένου,

έτσι και προς το τέλος του άλμπουμ, το ‘Return of the She-King' καθησυχάζει, ανασταίνοντας την αίσθηση του ‘Indus' από το Spirit Chaser, και συγκινεί γιατί μας κάνει ν'αναπολούμε το παρελθόν των Dead Can Dance. Είναι η στιγμή που ακούγεται στα φωνητικά και ο Brendan Perry, επιχειρώντας να ακυρώσει το χάσμα με τη Lisa Gerrard, το οποίο εμφάνισαν και επιβεβαίωσαν όλα τα προηγούμενα κομμάτια. Οι κανόνες της γεωμετρίας λένε πως μόνο όταν δυο πράγματα βρίσκονται σε μικρή απόσταση, η ένωσή τους είναι αναπόφευκτη. Όταν η απόσταση είναι μεγάλη, οι δυνάμεις είναι απωθητικές. 

Όλα τα παραπάνω στοιχεία μ' έκαναν γρήγορα να ξεχάσω την επανένωση των Dead Can Dance και να συνειδητοποιήσω πως αυτό που άκουγα δεν ήταν μια μουσική συνύπαρξη, ούτε ένα σύνολο, αλλά δυο μουσικοί σε διάσταση που τοποθέτησαν εναλλάξ κάποια κομμάτια και έφτιαξαν μια ιδιόμορφη συλλογή. Παρ' όλ' αυτά συμφωνώ με τον Κ. Μπρέλλα στο ότι το άλμπουμ αν και δεν φτάνει στο επίπεδο των παλιών τους δίσκων, είναι αναμφισβήτητα ποιοτικό, συμπαθές και αρκετά καλό συγκριτικά με τις τρέχουσες λοιπές κυκλοφορίες της καταρρέουσας μουσικής βιομηχανίας.

Προσωπικά περιμένω με ανυπομονησία τα solo άλμπουμ τους και ξέρω πως όλ' αυτά δε θα έχουν καμία σημασία τη στιγμή που θα εμφανιστούν μαζί αυτοί οι δυο άνθρωποι στη σκηνή στις 23 Σεπτεμβρίου στον λόφο του Λυκαβηττού...

Υ.Γ Ελπίζω μόνο διασχίζοντας τον Ατλαντικό να διαφοροποιηθεί κάπως και η setlist την οποία επέλεξαν για την περιοδεία τους στην Αμερική. Άλλη ήπειρος, άλλοι άνθρωποι άλλοι ήχοι και άλλοι ρυθμοί...

 Rating: 7 / 10
Νάντια Σαββοπούλου