John Zorn - In Search of the Miraculous

23 February 2010 - Tzadik

Κάπου μέσα στο ασυνάρτητο παραλήρημα της Αισθητικής Θεωρίας
του, ο Adorno διαπιστώνει ορθώς ότι "και να καταφέρναμε να γράψουμε την
καλύτερη τεχνική ανάλυση ενός έργου, αυτή δεν θα έλεγε σχεδόν τίποτα γι'αυτό" -
ή κάπως έτσι, παρακαλώ να μου συγχωρεθεί το να μην επιχειρήσω να ψάξω τον Ιωνά
μέσα σ' αυτό το κήτος. Και δεν υπάρχει καλύτερη έκφανση της καλλιτεχνικής
δημιουργίας από την μουσική για να διαπιστώσουμε την δύναμη του μη
απεικονίσιμου, αυτής της κρυφής ισχύος των δημιουργημάτων προς την οποία
μπορούμε μόνο να σηκώσουμε το δάχτυλο και να δείξουμε χωρίς ποτέ να μπορούμε να
την περιγράψουμε επακριβώς.

Αν κάποιος αναγνώστης δεν γνωρίζει τον John Zorn δεν έχει
πάει κάτι στραβά με το γούστο του αλλά με τον νόμο των πιθανοτήτων: έχει
επιτυχώς καταφέρει να ξεφύγει και από τους 400 δίσκους στους οποίους έχει
εμφανιστεί. Μικρή σημασία έχει όμως αυτό όταν μιλάμε για μια σχιζοειδή φιγούρα
που δημιουργεί πιό κυκλοθυμικά κι από προβληματικό έφηβο. Γιατί όταν
εμφανίζεσαι την Δευτέρα ως θορυβώδης αναμορφωτής της μουσικής του Morricone,
την Τρίτη ως νέος θρύλος της εβραϊκής μουσικής, την Πέμπτη ως τζαζίστας και το
Σάββατο σερβίρεις οργισμένο grindcore, εμείς της Κυριακής έχουμε την τάση να
συγχιζόμαστε. Και γιά ποιόν John Zorn μιλάμε στο "In Search of the Miraculous";
Εδώ είναι το ενδιαφέρον: γιά τον Wim Mertens.

Αυτός ο δίσκος έχει δύο πόδια: το ένα κοντοστέκεται στην
περιοχή ανάμεσα στον Coltrane και την Rune Grammofon ενώ το άλλο ρίχνει
τρανταχτά βήματα πεντοζάλη στον μινιμαλισμό όπως τον μάθαμε από τον Steve Reich
και τον Terry Riley και όπως αυτοί τον κατέβασαν γεννεαλογικά στον
προαναφερθέντα Wim Mertens. Το "In Search of the Miraculous" παρουσιάζει
συγγένεια πρώτου βάθμου με την μουσική γιά την "Κοιλιά του Αρχιτέκτονα" του
Greenaway την οποία φίλος είχε περιγράψει κάποτε σε διακοπές στις οποίες την
είχα κάνει μόνιμη υπόκρουση ως "μουσική για εφευρέσεις". Και η ίδια περιγραφή
φαίνεται κατάλληλη γιά όλη αυτή την ιερή φάρα.

Μιά τεχνική ανάλυση - την οποία δεν είμαι σε θέση να κάνω -
ίσως να αποκάλυπτε την στοχαστική ιδιότητα του δίσκου. Αλλά πιθανότατα όχι.
Αποτελεί ένα καλοκρυμμένο δομικό συστατικό που έχει συνομωτικά παραχωθεί κάπου
ανάμεσα στην εικονοπλασία και την ονοματοθεσία, ένα έξυπνο παιχνίδι που έχει
στηθεί ανάμεσα στην μεταφυσική γοητεία που βάφτισε τα κομμάτια ("Sacred Dance",
"The Book of Shadows", "Journey of the Magicians") και το τεχνοκρατικό
φωτογραφικό λεύκωμα της πραγματικότητας στο οποίο λειτουργεί ως υπόκρουση.
Είναι μιά βόλτα στην βραδινή πόλη, πολύ λιγότερο μέσα απ'τον γραφικό
κονφορμισμό του αυτοκινήτου και πολύ περισσότερο με την βιωματική
πραγματικότητα της στράτας. Το μπάσο είναι τα βήματα στα βρώμικα στενάκια, το
πιάνο είναι οι τοίχοι επαυξημένοι με τις σοφίες του δρόμου, τα κρουστά είναι οι
υπόλοιποι περιπλανώμενοι και το βιμπράφωνο το θλιβερό φώς απ'τις λάμπες και τις
πινακίδες των μαγαζιών. Και εκεί εμφανίζεται η εφευρετικότητα. Γιατί θέλει πολύ
περισσότερη φαντασία και δημιουργικότητα για να κοιτάξεις στα μάτια την
σκοτεινή πλευρά της πόλης και να διακρίνεις την άγρια ομορφιά της παρά το να
ρίξεις με ηλίθιο χαμόγελο το νωχελικό σου βλέμμα στο αποστειρωμένο Ευρωπαϊκό
αστικό θέρετρο. Και αν αυτός ο δισκός δεν οδηγεί τον ακροατή προς τα εκεί, δεν
ξέρω τι μπορεί να το κάνει.

Και αν κάποιους δεν τους ικανοποιεί η κριτική θα δοκιμάσουμε
αλλιώς: Το "In Search of the Miraculous" υπήρξε μια αισθητική έρευνα γιά το
μεγαλειώδες. Ο Zorn το βρήκε και κυκλοφόρησε ένα αριστούργημα.

Rating: 9 / 10
Γιάννης - Ορέστης Παπαδημητρίου