"Η ηλεκτρονική μουσική είναι μια ήπειρος, της οποίας ελάχιστα στρέμματα έχουν εξερευνηθεί ως τώρα." Και εγώ που νόμιζα ότι είχαμε τελματώσει και δεν πήγαινε άλλο το πράγμα! Αλλά όταν κάτι τέτοιο βγαίνει από το στόμα του Jean-Luc De Meyer, τραγουδιστή των electro-legends Front 242, άρχισα να το ξανασκέφτομαι σοβαρά. Κι ας μην είναι καλός στις προφητείες όπως λέει, κι ας μην του αρέσουν τα headhunter αυγά...  Τι σκέφτεται πλέον για τον Anton Corbjin, γιατί περιμένει με ανυπομονησία να δει το "control" και τι θα ακούσουμε να παίζουν στο Synch? Αυτά και άλλα πολύ πιο ουσιώδη και ενδιαφέροντα στην αποκλειστική συνέντευξη που μας παραχώρησε ο frontman των Front 242 λίγες μέρες πριν την παρθενική τους εμφάνιση στην Αθήνα.

•       Oι Front 242 θεωρούνται ένα από τα πλέον θρυλικά συγκροτήματα για το EBM και την ηλεκτρονική μουσική.  Σαφέστατα για ένα εναλλακτικό σχήμα, έλαβαν μεγάλη αναγνώριση αλλά όχι και όση τους αξίζει, κατά τη γνώμη μου. Πως βλέπετε εσείς οι ίδιοι τους εαυτούς σας, τη μπάντα σας και όσα έχετε επιτύχει?

  Jean Luc De Meyer: Πιστεύουμε πως είμαστε κομμάτι μιας στιγμής στην ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.

•       Πως νιώθει ένας καλλιτέχνης που εισάγει κάτι καινούριο στη μουσική και στη συνέχεια το παρακολουθεί να μεγαλώνει, έχοντας αντικτυπο σε άλλους αντιπροσώπους της και στα διάφορα είδη της?

  Jean Luc: ‘Οταν ακούμε ανθρώπους να λένε πως τους έχουμε εμπνεύσει, οι αντιδράσεις μας κυμαίνονται από “Αυτό είναι υπέροχο!” εώς και “Αυτό είναι φρικτό!”. ‘Οσον αφορά τα υπόλοιπα, οτι κάναμε στο παρελθόν έχει λίγη σημασία για μας, αυτό που είναι σημαντικό είναι πως εξακολουθούμε να κινητοποιούμαστε από τη μουσική σήμερα.

•       Μιλώντας για (μαζική) αναγνώριση, αυτό ήταν  μέχρι ενός σημείου και θέμα προσωπικών επιλογών και καλλιτεχνικής ακεραιότητας. Μετανιώσατε ποτέ για επιλογές που κάνατε στο παρελθόν (δισκογραφικές εταιρίες, μουσική κατεύθυνση, δημιουργικές διαφορές μέσα στη μπάντα)?

  Jean Luc: Κάναμε πολλά λάθη, κυρίως όσον αφορά τις επιλογές δισκογραφικών εταιριών, αλλά επιβιώσαμε. Οι εντάσεις ανάμεσα στα μέλη του συγκροτήματος ήταν φυσιολογικές να υπάρχουν μιας και - κατά τη γνώμη μου - υπήρχαν υπερβολικά πολλές δημιουργικές απόψεις για μία και μόνο μπάντα. Οι διαφωνίες ήταν αναπόφευκτες επομένως.

•       ‘Εχετε ολοκληρώσει τις δικαστικές διαδικασίες εναντίον της Play It Again Sam? (σ.σ υπάρχουν κάποιες χρηματικές διαφωνίες ανάμεσα στο συγκρότημα και την Red Rhino Europe Label της PIAS που κυκλοφορούσε τα album τους).

  Jean Luc: Οχι, το βέλγικο σύστημα δικαιοσύνης είναι αργό. Θα πρέπει να βγεί μια απόφαση σύντομα.

•      Η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Η επανάσταση αυτή συμπεριλαμβανομένου και του internet, έχει επηρρεάσει μαζικά τη μουσική και ειδικότερα την ηλεκτρονική. Σήμερα υπάρχουν τέτοια μέσα (λογισμικά και υλικά) που κάνουν δυνατά σχεδόν τα πάντα, πράγματα που απαιτούσαν πολύ κόπο και χρόνο αν επρόκειτο να πραγματοποιηθούν ποτέ στο παρελθόν, όπως πολύ καλά ξέρετε. Αντίθετα όμως, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να ανακαλύψεις ποιοτική ηλεκτρονική μουσική και αυτό το αποδίδω μερικώς σε όλη αυτή την ευκολία. Πως τα βλέπετε εσείς όλα αυτά?

  Jean Luc: Είναι μεγάλο πρόβλημα να γίνονται τα πράγματα υπερβολικά εύκολα. Αν μια τεράστια ποικιλία από ήχους είναι διαθέσιμη άμεσα και ανα πάσα στιγμή, η προσωπική αναζήτηση φαντάζει άσκοπη. Ακόμη, με σκοπό να κερδίσουν τη γρήγορη επιτυχία, πολλές μπάντες χρησιμοποιούν απροβλημάτιστα (τις τάσεις και τους) ήχους της μόδας, το οποίο και πάλι λειτουργεί ενάντια στην καινοτομία. Παρόλ’αυτά για μένα, ακόμα και αν είμαι τραγουδιστής και όχι μουσικός ουσιαστικά, το να δημιουργείς τα δικά σου πράγματα (στη μουσική), σημαίνει να σχεδιάζεις απαραίτητα και τους δικούς σου ήχους.

•     Μετά το σύντομο κίνημα του electroclash στην αρχή των 00s, το εναλλακτικό κοινό έχει στραφεί κυρίως στο παλιό, καλό τρίο των κιθάρα-μπάσο-ντραμς (μαζί με κάποιο συμπληρωματικό synth εδώ κι εκεί). Ειστε μέρος της μουσικής πολλά χρόνια τώρα, έχετε κάποια πρόβλεψη για το μέλλον της?

  Jean Luc: Δεν είμαι καλός προφήτης. Θα υπάρξει όλο και μεγαλύτερη ποικιλία και μίξεις (μουσικών ειδών) προς όλες τις κατευθύνσεις, οι καλύτερες όσο και οι χειρότερες πιθανές. Πάντα θα υπάρχει άφθονος χώρος  για δυνατή και αληθινή μουσική (σ.μ "music with roots and guts"). H ηλεκτρονική μουσική μοιάζει με ολόκληρη ήπειρο, της οποίας μόνο ελάχιστα εκτάρια έχουν εξερευνηθεί μέχρι στιγμής.

•       Πέρα από τη μουσική είχατε πάντα και μία ιδιαίτερη σχέση με την εικόνα. Πως προσδιορίζεται η εικόνα μέσα στο πλαίσιο των Front 242 και πόση συμμετοχή έχει το συγκρότημα σε αυτές που το συνοδεύουν (artwork, video, live projections)?

  Jean Luc: Σχεδιάζαμε οι ίδιοι τα logo, τα εξώφυλλα των δίσκων, τις μπλούζες, τις καμπάνιες προώθησης μας κτλ για όσο καιρό μπορούσαμε. Σε κάποιο σημείο και αρκετά αργά στην πορεία της καριέρας μας, αποφασίσαμε να αναθέσουμε το θέμα στον Etienne Auger, ένα Γάλλο γραφίστα, που ήταν παλιός φίλος της μπάντας. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φτάσουμε τη δουλειά του.

•      Δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα απολύτως πίσω από τα αυγά του Anton Corbjin στο διάσημο video του "Headhunter"? Σας αρέσουν τα αυγά?

  Jean Luc: Έχουν πάρα πολύ κακή χοληστερίνη για να μου αρέσουν τα αυγά. ‘Ηταν ιδέα του Anton. ‘Οταν μας το αποκάλυψε, τον ρωτήσαμε ευγενικά αν είχε υπόψιν του πως ο τίτλος του τραγουδιού ήταν “Headhunter” και όχι “Egghunter”, και γελάσαμε όλοι.

•       Μια και μιλάμε για τον Cobjin, πως ακριβώς συνέβη η συνεργασία σας? Και ποια η γνώμη σας για το “Control”, την ταινία για τους Joy Division την οποία σκηνοθέτησε και επιμελήθηκε?

  Jean Luc: Μας άρεσε πάρα πολύ η δουλειά του Anton και ζητήσαμε από την εταιρία μας να επικοινωνήσει μαζί του. Δέχτηκε και περάσαμε πραγματικά πολύ καλά δουλεύοντας μαζί. Του μιλούσαμε στα ολλανδικά, κάτι που φάνηκε να εκτιμά. Παρακολούθησα το trailer του “Control” στο διαδίκτυο, και φάνηκε απολύτως εξαιρετικό. Οι Joy Division είναι μία από τις αγαπημένες μου μπάντες και ανυπομονώ να παρακολουθήσω όλη την ταινία, κατά προτίμηση στο σινεμά.

•       Από το 1981 όταν πρωτοδημιουργήθηκε η ιδέα των Front 242 μέχρι και σήμερα, σχεδόν όλα τα μέλη τους έχουν συμμετάσχει σε διάφορα μουσικά σχήματα (σ.σ 32Crash, Bigod 20, Birmingham 6, C-Tec, Cobalt 60, Front 242, Front Line Assembly, Glis, Implant, Modern Cubism, Under Viewer, Coder23, Male or Female, Red Snipper, Revolting Cocks κ.α) και δραστηριότητες. Θεωρείτε ότι αυτά αποτελούν μέσο έκφρασης για πράγματα που δε χωράνε στα πλαίσια των Front 242, ένα απαραίτητο διάλειμμα για αναζήτηση νέας έμπνευσης ή ένα τρόπο προστασίας απ’το να γίνει η μουσική των Front 242 βαρετή και επαναλαμβανόμενη?

  Jean Luc: Εξυπηρετούν και τους 3 λόγους, λίγο από τον καθένα ίσως. Επιπλέον όμως, (τα side project) μας έκαναν να ωριμάσουμε επαγγελματικά και να απολαύσουμε περισσότερη ελευθερία.

•         Τον τελευταίο καιρό ασχολείσαι με τους 32 Crash, που έχουν κάποιες Front 242 επιρροές αλλά πιο εξημερωμένο ήχο. Με ενδιαφέρει περισσότερο το άλλο σου project, οι Modern Cubism. Θα μπορούσες να μας πεις κάποια πράγματα για αυτό?

  Jean Luc: Οι Modern Cubism στοχεύουν να συνδυάσουν την ηλεκτρονική μουσικής με την κλασσική ποίηση, στα Γαλλικά μόνο μέχρι στιγμής. Το πρώτο album είναι αφιερωμένο στον Charles Baudelaire, τον καταραμένο Γάλλο ποιητή. ‘Εχει ολοκληρωθεί αλλά δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα.

•      Υπάρχει καινούργιο υλικό από τους Front 242 που θα κυκλοφορήσει σύντομα? Ποια θα μπορούσε να είναι η επόμενη μουσική σας ενσάρκωση?

  Jean Luc: Είναι πολύ αβέβαιο το αν θα υπάρξει νέο υλικό – αν και όλα είναι πιθανά. Σίγουρα θα υπάρξει μια επανακυκλοφορία ενός παλαιότερου album, ή ένα best of.

•      Ας γυρίσουμε πίσω στο χρόνο και στις πρώτες μέρες των Front 242. Τα πρώτα μέλη Daniel B. και Dirk Bergen ενώθηκαν με το συγκρότημα που είχατε τότε εσύ και ο Patrick Codenys ενώ αργότερα προστέθηκε ο Richard 23. Ποιες ηταν οι πρωταρχικές σας επιρροές εκείνο τον καιρό?

  Jean Luc: Η πρώιμη και επιδραστική, γερμανική ηλεκτρονική μουσική: Kraftwerk, Neu, Can και οι DAF αργότερα... και οι πρώτες αγγλοσαξονικές ηλεκτρονικές μπάντες όπως οι Throbbing Gristle, οι Suicide, οι Normal, ο Fad Gadget, οι Human League…

•      Μετά τα δύο εξαιρετικά κατα τη γνώμη μου Evil album (Fuck Up Evil και Evil Off, 1993) κάνατε μια μεγάλη πάυση (σ.σ η επόμενη νέα κυκλοφορία ήταν το Pulse, 2003). Εσύ έμεινες μακριά από την μπάντα για αρκετό καιρό, εξαιτίας καλλιτεχνικών διαφορών όπως έχεις πει.  Ποιές ήταν οι διαφωνίες και γιατί επιλέξατε να σταματήσετε σε μία εποχή που η ηλεκτρονική μουσική γινόταν ιδιαίτερα δημοφιλής?

  Jean Luc: Ειχαμε κουραστεί. Δουλέυαμε για 12 χρόνια και δεν μπορούσαμε πλέον να συμφωνήσουμε στο ποια κατεύθυνση θα ακολουθούσαμε. Στην πραγματικότητα δεν μπορούσαμε πλέον ούτε καν να δουλέψουμε μαζί, ακόμα και τις συναυλίες μας ήταν δύσκολο να χειριστούμε. ‘Ετσι, αποφασίσαμε να σταματήσουμε. Όλοι φτιάχναμε μουσικό υλικό μόνοι μας. Ήταν αναζωογονητικό. Κάναμε ένα διάλειμμα 4 ετών που μας βοήθησε να ηρεμήσουμε, να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο καλύτερα και έτσι μπόρεσε να πραγματοποιηθεί το δεύτερο μέρος της καρριέρας μας (σαν Front 242).

•      Ποια ιστορία κρύβεται πίσω απ’τη σημείωση  “Moment of terror is the beginning of life” στο δίσκο Front By Front (1988)?

  Jean Luc: Δεν μπορώ να απαντήσω σ’ αυτό. Νομίζω ήταν μια προσθήκη της τελευταίας στιγμής. Πιθανότατα μια ιδέα του Patrick ή του Daniel.

•       Πως είναι η δημιουργική διαδικασία για τους Front 242? Εσύ γράφεις τους στίχους και τραγουδάς αλλά ποιος είναι ο κύριος υπεύθυνος για την μουσική? Είναι η σύνθεση συλλογική διαδικασία?

  Jean Luc: Σε αυτο το συγκρότημα, ο καθένας κάνει ο,τι κάνει καλύτερα και υπόλοιποι δεν παρεμβαίνουν. Ο Patrick και κυρίως ο Daniel, είναι υπέυθυνοι για τον ήχο και την παραγωγή. Ο καθένας κάνει το δικό του κομμάτι της δουλειάς μόνος του, και μετά κάνει τη συνεισφορά του στο συγκρότημα. Εκτός απ’ όταν είμαστε πάνω στη σκηνή, ποτέ δε δουλεύουμε οι 4 μας ταυτόχρονα στον ίδιο χώρο.

•      Αγαπημένο αναλογικό synthesizer και sampler όλων των εποχών?

  Jean Luc: Roland JX-3P και Akai S3000.

•        Σε μια συνέντευξη του την περίοδο της κυκλοφορίας του Tyranny For You, ο Patrick Codenys δήλωσε ότι «οι Front 242 είναι τέχνη και η τέχνη προκαλεί τα ένστικτά σου» (σ.μ that “Front 242 is art, and art calls forth your instincts”). Η μουσική σας βασίζεται σ’ αυτό, ενέργεια, επιθετικότητα, αντίληψη, τόσο στη δομή όσο και στη θεματολογία της. Έχει θέση το συναίσθημα στα πλαίσια της μουσικής των Front 242?

  Jean Luc: Νομίζω πως ένα απ’ τα κυριότερα θέματα στη μουσική έκφραση της μπάντας είναι το γεγονός ότι η ανθρωπότητα είναι χαμένη σ’ ένα κόσμο μηχανών, κινδύνου και απουσίας επικοινωνίας. Θεωρώ αυτή την οπτική πολύ συναισθηματική.

•        Έχω ανακαλύψει κάποια πολύ ενδιαφέροντα πράγματα σχετικά με τα «παιχνίδια» σου με τις λέξεις και τα γράμματα και για την τεχνική γραφή με την οποία ασχολείσαι (σ.σ Για παράδειγμα, ξαναγράφει γνωστές ιστορίες ή παραμύθια με άλλες λέξεις και παραλείποντας κάποια συγκεκριμένα γράμματα ή μπορεί να γράψει μια ιστορία για κάποιον χρησιμοποιώντας μόνο λέξεις που προκύπτουν από τα γράμματα του ονόματος του. Επιπονη και χρονοβόρα διαδικασία, όπως λέει.) Έχεις χρησιμοποιήσει ποτέ τέτοιες μεθόδους στους στίχους των Front 242?

  Jean Luc: Ναι, το έχω κάνει αρκετές φορές. Αλλά αυτά τα «παιχνίδια», καθώς είναι πολύ τυπικά και λογοτεχνικά, δεν ανήκουν στο πλαίσιο των Front 242.

•       Ποιο είναι το αγαπημένο σου κομμάτι απ’τους Front 242? Και ποιο είναι κατά τη γνώμη σου το καλύτερο mix του Headhunter?

  Jean Luc: Προσωπικά το αγαπημένο μου κομμάτι είναι το “Rerun Time” απ’το δίσκο Official Version. Μ’αρέσει το remix του Space frog στο HH.

•     Γνωρίζετε για ένα hacker ονόματι Neurobasher, ο οποίος παλιότερα είχε διοχετεύσει μερικούς ιούς στο internet, χρησιμοποιώντας στίχους και σημειώσεις από δίσκους των Front 242? Τι πιστεύετε για αυτό?

  Jean Luc: Δεν γνωρίζω γι’ αυτή την ιστορία. Αλλά μ’ αρέσει η ιδέα.

•       Έχετε δώσει πάρα πολλές συναυλίες. Μπορείς να θυμηθείς την ομορφότερη και τη χειρότερη στιγμή απ’όλες?

  Jean Luc: Μια απ’τις καλύτερές μου αναμνήσεις είναι οι δύο συναυλίες που δώσαμε στο AB στις Βρυξέλλες, το Μάρτιο του 2006. Ένας απ’ τους καλύτερους συναυλιακούς χώρους στον κόσμο, τρομερός ήχος, τρομερός κόσμος και μια πολύ στενή επικοινωνία με το κοινό, όπως δεν την είχα ξανανιώσει. Θυμάμαι αρκετές συναυλίες στις οποίες ο αέρας είχε τόση υγρασία, που τα ηχεία σχεδόν δε λειτουργούσαν και ο ήχος δεν είχε καμία απολύτως ευκρίνεια. Ήταν πραγματικά αδύνατο να δώσουμε μια αξιοπρεπή συναυλία υπό αυτές τις συνθήκες, κάτι το οποίο ήταν πολύ απογοητευτικό.

Interview: Μαρία Καραγκούνη
Contribution: Κώστας Μπρέλλας
Βαγγέλης Γιαννακόπουλος