Όταν κάτι δεν είναι κατανοητό σε πρώτο επίπεδο, συνήθως κάποιο άλλο ερέθισμα δίνει την απάντηση. Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, χρειάστηκε να επισκεφτώ την έκθεση του J.P Gaultier για να καταλάβω πραγματικά τις προθέσεις του Pineal, ή μάλλον για να δω υλοποιημένες τις ίδιες προθέσεις σε κάτι άλλο ώστε να τις καταλάβω επί της ουσίας.

Ο J.P Gaultier οργανώνει επιδείξεις ρούχων, οι οποίες είναι δρώμενα μοναδικά σε αισθητική και ατμόσφαιρα. Κάθε τέτοια επίδειξη έχει ένα τίτλο ο οποίος ανταποκρίνεται στο θέμα που έχει επιλέξει για το σχέδιο, τα υλικά και τα χρώματα των ρούχων που παρουσιάζονται. Το εντυπωσιακό στοιχείο είναι πως είτε πρόκειται για θέματα που αφορούν την αφρικάνικη ζούγκλα, είτε τη Frida Kahlo, η παρουσίασής τους στα πλαίσια μιας παράστασης/επίδειξης, γίνεται με τρόπο αφαιρετικό χωρίς να μιμείται τα σημεία αναφοράς των θεμάτων. Εφ’ όσον ο στόχος είναι να γίνεται κατανοητό το θέμα στο ευρύ κοινό ο σχεδιαστής κάνει μια προσεκτική επιλογή των βασικών στοιχείων που καθορίζουν το θέμα και μόνο αυτά τονίζονται στα ρούχα.

Το σχέδιο του μουσικού ‘ρούχου’ Pineal

Το Pineal έχει δυο προθέσεις, όπως ο ίδιος ο Othon έχει επανειλημμένα δηλώσει στο website του. Η βασική ιδέα είναι να ακυρώσει τις στιλιστικές επιταγές και τα εμπόδια που θέτει η προσκόλληση στο εκάστοτε στυλ μουσικής ώστε να δημιουργηθεί ένα υβριδικό είδος, πιστός στη λέξη PAN (ΠΑΝ) με την οποία χαρακτηρίζει τη μουσική του. Εκούσια συνδυάζονται στα κομμάτια, στοιχεία από τη μουσική παράδοση των ιθαγενών με στοιχεία από διάφορες μουσικές παραδόσεις της Δύσης. Η δεύτερη πρόθεση είναι ιδιαίτερα περίπλοκη καθότι αφορά στη μουσική και αισθητική αναπαράσταση μιας εγκεφαλικής και σωματικής εμπειρίας που είχε ο Othon στη Βραζιλία, συμμετέχοντας σ’ ένα τελετουργικό που είχε βάση το παραισθησιογόνο φυτό Ayahuasca που αποτελεί βασικό συστατικό ιαματικών τελετουργιών σε φυλές που βρίσκονται στην περιοχή του Αμαζονίου. Όπως ο ίδιος έχει αναλύσει εκτενώς, η ανάγκη και η σημασία αυτής της πρόθεσης προκύπτει κυρίως από προσωπικούς λόγους αλλά και από τη συνειδητοποίηση πως ο δυτικός τρόπος ζωής αλλά και οι ιαματικές δυνατότητες του ανθρώπου της Δύσης, θα βελτιώνονταν αν απελευθερωνόταν η χρήση παραισθησιογόνων ουσιών για ιατρικούς λόγους και αν οι άνθρωποι υιοθετούσαν κάτι από την απλότητα και τη ‘σοφία’ που διατηρούν στην καθημερινότητά τους λαοί που ζουν μακριά από τα πρότυπα του σύγχρονου τεχνολογικού και καταναλωτικού κόσμου.

Είναι ομολογουμένως εξαιρετικά δύσκολο ν’ αποτυπωθεί στην τέχνη μια ψυχολογική κατάσταση με τρόπο ώστε να γίνεται αναμφισβήτητα και άμεσα κατανοητή από το εκάστοτε κοινό. Το άλμπουμ χωρίζεται σαφώς σε δύο μέρη που έχουν μουσική διαφορετικών ρυθμών, στυλ και μουσικών οργάνων.

To ‘Pineal’ ως ρούχο

Άκουσα το Pineal και ζωντανά στο Λονδίνο σ’ ένα live που συμμετείχαν πάνω από 10 μουσικοί. Η αρχική εντύπωση που είχα ακούγοντας το cd ενισχύθηκε στο live. Το ‘Pineal Kiss’ κάνει την εισαγωγή προσπαθώντας να προετοιμάσει την ατμόσφαιρα για όσα κομμάτια ακολουθούν. Έχει τη δομή κομματιού κλασσικής μουσικής και όπερας ενώ η φωνή του Ernesto Tomasini σε συνδυασμό με την κλασσική χορωδία ανοίγει φαντασμαγορικά την αυλαία. Στο 4.02’ η αλλαγή στο ύφος και τους ρυθμούς θα σας παραπέμψουν στους Qntal εκεί που δεν το περιμένετε. Το ‘Pineal’, σε αντιδιαστολή, με το ‘Digital Angel’ αλλά και με το ‘Impermanence’, είναι λιγότερο μελωδικό, πιο χορευτικό, πιο ηλεκτρονικό ενώ έχει ελάχιστα κομμάτια στα οποία ακούγεται το πιάνο όπως στο ‘Your Quantum Future’ το οποίο ερμηνεύει ο Bird Radio, ένας εφευρετικός μουσικός με πολύ πάθος στις ερμηνείες. Στο δεύτερο μισό του άλμπουμ, κυριαρχούν τα κρουστά, οι maracas, τα leaf rattles (κουδουνίστρες από φύλλα δέντρων) κ.α. Τύμπανα υπάρχουν και στο πρώτο μέρος του (ως το ‘Japan Suite’) που αποτελείται από κομμάτια που έχουν σαφείς αναφορές στη dark electro μουσική σκηνή της Γερμανίας με εξαίρεση το ‘City Shaman’. Για να είμαι ειλικρινής, θεωρώ πως αυτό είναι ένα από τα δυο κομμάτια που επιτυγχάνουν, όπως και ο Gaultier, την ώσμωση στοιχείων από τις μουσικές παραδόσεις διαφορετικών πολιτισμών (το βιολί από τον John Garner αντιπαραβάλλεται με τελετουργικά τύμπανα με ενδιαφέροντα τρόπο). Το κομμάτι αυτό με έκανε να φανταστώ πώς θα ήταν και τί χαρακτηριστικά θα είχε, ένας αστικός Σαμάνος …

Οι συνδέσεις ενός μουσικού μωσαϊκού ή αλλιώς οι ραφές του ρούχου ‘Pineal’

Οι συνδέσεις ανάμεσα στα κομμάτια του άλμπουμ επιδιώκουν περαιτέρω το συνδυασμό στοιχείων από διαφορετικούς πολιτισμούς. Αυτό είναι πιο σαφές στις μεταβάσεις ανάμεσα στα ‘City Shaman’, ‘Dawn is Yet to Come’ και ‘Japan Suite’. Στο ‘Dawn Is Yet to Come’ που εξελίσσει το μοτίβο του ‘Pineal Kiss’, συμμετέχουν πολλά όργανα, μεταξύ των οποίων διάφορα καμπανάκια, τρομπέτα, διάφορα samples στο synth, κρουστά αλλά και χορωδιακά δευτερεύοντα φωνητικά. Στο προσκήνιο, η εκπληκτική φωνή του Ernesto Tomasini που μεταμορφώνει το κομμάτι δίνοντάς του θεατρικότητα και μελαγχολία. O ρυθμός και τα χορωδιακά φωνητικά στο background φέρνουν στο μυαλό το ‘Omnis Mundi Creatura’ των Helium Vola.

Με το  ‘Japan Suite’ το άλμπουμ αλλάζει χαρακτήρα και σημεία αναφοράς όσον αφορά στη μουσική κουλτούρα που το εμπνέει καθότι τα 5 κομμάτια που ακολουθούν βασίζονται στη δομή, το ύφος, τους ρυθμούς και τη γλώσσα των τραγουδιών Ikaros που αποτελούν στοιχείο των ιαματικών τελετουργιών των Σαμάνων σε περιοχές του Αμαζονίου. Παρ’όλ’ αυτά, το ‘Japan Suite’ είναι ένα κομμάτι που αφορά στην τραγωδία της Φουκουσίμα και τους κινδύνους που ενέχει η πυρηνική ενέργεια. Ο ήχος αποκτά μια διαφορετική μεταλλική αίσθηση ενώ τα πνευστά σε συνδυασμό με το βιολί παραπέμπουν σε φιλοσοφίες χαρακτηριστικές των πληθυσμών της Ανατολής που μικρή σχέση έχουν σε δυναμική και ενέργεια, μ’ αυτές που κυριαρχούν στην περουβιανή ζούγκλα και τις φυλές της Αφρικής. Η ίδια ραγδαία αλλαγή στο στυλ και την αισθητική συνέβη και στο live με την αλλαγή κοστουμιών σχεδόν όλων των μουσικών και την εμφάνιση μια γυναικείας χορωδίας με παραδοσιακές στολές και αισθητική χαρακτηριστική των φυσικών τοπίων και της κουλτούρας στην ευρύτερη περιοχή της Βραζιλίας και της Αφρικής. Κατά έναν ανεξήγητο τρόπο ο βασικός ρυθμός του κομματιού ‘Puca Puca’, μου έφερε στο μυαλό τόσο το ‘In A Manner of Speaking’ των Tuxedomoon αλλά και την ατμόσφαιρα κομματιών chill out και lounge. Το κομμάτι στο άλμπουμ ερμηνεύει το ζευγάρι σαμάνων (Javier Arevalo Shahuano, Jessica Ramirez Seopa) που ‘συνόδεψε’ τον Othon στην περιήγησή του στον κόσμο της Ayahuasca. Από την πρώτη λέξη θα μεταφερθείτε σε μια άλλη περιοχή του κόσμου καθότι η γλώσσα στην οποία ερμηνεύεται το κομμάτι είναι άγνωστη και το στυλ της ερμηνείας παραπέμπει σε περιβάλλοντα φυλών. Μέσα στην ατμόσφαιρα αυτή, ακολουθεί το ‘Fly’ που παραπέμπει στα πρώτα κομμάτια των Death In June και Current 93. Η Rita Belo που ερμηνεύει το κομμάτι στο άλμπουμ, είναι μια παρουσία με πολύ θετική αύρα που αφήνει την αίσθηση ενός πλάσματος πολύ ‘προσβάσιμου’. Αυτές τις επιπλέον ποιότητες επικοινώνησε και κατά τη διάρκεια του live και προσωπικά μου άφησε την πιο θετική εντύπωση από όλες τις γυναικείες παρουσίες και φωνές που συμμετέχουν στο Pineal. Εξαιρετική είναι η σύνδεση με το επόμενο κομμάτι που, όπως και το ‘City Shaman’, θεωρώ πως επιτυγχάνει πολύ καλά την ανάμειξη των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων. Στο live, η παρουσία ενός πλάσματος με την αισθητική των Zulu και αντίστοιχη κίνηση, συμπλήρωνε τη μουσική. Ο Othon επεξεργάζεται το αυθεντικό κομμάτι Pasha Dume (έχοντας πάρει την άδεια από τους αρχηγούς της φυλής των Kaxinawá) και προσφέρει μια πιο δυναμική εκδοχή του κομματιού με στοιχεία techno, ambient και psych trance που μεταλλάσσονται στην πιο dark εκδοχή τους, μετά από 4’. Aν είστε σε καλή διάθεση και λίγο ‘ανοιχτοί’ σε επιδράσεις θα σας μεταφέρει αμέσως σε πολύ ενδιαφέροντα σημεία…Απολαύστε το!

Αφού ξεκολλήσετε από το Pasha Dume η περιήγηση στις μουσικές, θρησκευτικές και πνευματιστικές παραδόσεις των ιθαγενών της Βραζιλίας, συνεχίζονται με οδηγό τη φωνή του Marc Almond. To ‘Cobra Coral’ είναι ένα κομμάτι που συνδέεται με τη θρησκεία Umbanda η οποία εικάζεται πως ξεκίνησε από το Rio de Janeiro ενώ συνδυάζει στοιχεία από την αφρικάνικη θρησκεία με στοιχεία του Καθολικισμού και τις λαϊκές παραδόσεις των ιθαγενών.        Ο Othon επεξεργάζεται το αυθεντικό κομμάτι και ο Marc Almond (όπως κάνει σε όλα τα κομμάτια που ερμηνεύει) το μεταμορφώνει παραπάνω σχεδόν αφαιρώντας το τελετουργικό του μέρος και μετατρέποντάς το σε ένα χορευτικό σχεδόν γιορταστικό κομμάτι. Η διάλεκτος είναι άγνωστη και η ερμηνεία είναι τόσο παθιασμένη που τελικά παραμερίζεται το ακατανόητο των στίχων αφού κανείς παρασύρεται από την ατμόσφαιρα. Η παρουσία του στο  live μ’ έκανε να σκεφτώ πως ο Marc Almond είναι όντως ένας μουσικός χαμαιλέοντας ενώ παράλληλα έχει την ικανότητα να δίνει σε στίχους και μουσική, διαστάσεις που και ο δημιουργός τους ίσως να μην έχει φανταστεί. Το τελευταίο κομμάτι ‘Tayti’ που επίσης ερμηνεύεται από το ζευγάρι των Σαμάνων Javier Arevalo Shahuano, Jessica Ramirez Seopa και την Meg Ella Brookes, αποφορτίζει την ατμόσφαιρα τελειώνοντας με τον ήχο των κυμάτων και προσωπικά με άφησε με πολλά ερωτηματικά και αντικρουόμενα συναισθήματα.

Το συμπέρασμα

Το ‘Pineal’ έγινε χρηματοδοτήθηκε από το κοινό μέσω της πλατφόρμας indiegogo ενώ ποσοστό των εσόδων του θα διατεθεί τόσο στη φυλή Kaxinawá όσο και στον οργανισμό Berkeley Foundation που διενεργεί έρευνα πάνω στη χρήση παραισθησιογόνων φυτών για ιατρική χρήση. Δεν είναι ένα άλμπουμ που γίνεται κατανοητό εξαρχής και χωρίς να προκαλέσει κανείς τα στεγανά του, παρ’ όλα αυτά δεν είναι ελιτίστικο. Στο επίπεδο της μουσικής, το πάντρεμα της dark electro με παραδοσιακά τραγούδια ιθαγενών που ζουν σε περιοχές με ήθη και έθιμα παντελώς άγνωστα στο ευρύ κοινό, παραμένει ένα τόλμημα. Αντίστοιχο τόλμημα είναι και η αναπαραγωγή ή μεταφορά της ατμόσφαιρας τελετουργιών που συμβαίνουν σε ένα περιβάλλον φυλής. Το τελικό αποτέλεσμα μεταφέρει αυτούσια ορισμένα παραδοσιακά τραγούδια, εναλλάσσοντάς τα με electro και techno στοιχεία. Ο μέσος ακροατής δύσκολα αντιλαμβάνεται την πρόθεση του μουσικού στην περίπτωση αυτή ιδίως όταν στη live παρουσίαση αυτό συνδυάζεται με παραδοσιακές φορεσιές λαών που λίγοι γνωρίζουν.

Rating: 6,8 / 10

Νάντια Σαββοπούλου