"‘Εχουμε φέρει κάποια εντυπωσιακά πράγματα και πάλι μαζί μας. Την τεράστια αερωθούμενη τουρμπίνα που περιστρέφεται και ακούγεται υπέροχα..."
Θα μπορούσαν να είναι τα λόγια ενός αρχι-μηχανικού σύγχρονης αεροπορικής εταιρείας, αλλά όχι. Η τουρμπίνα θα στηθεί σε λίγες μέρες στην σκηνή του Fuzz και ο τύπος που βρίσκει τον ήχο της υπέροχο δεν είναι άλλος από τον Alexander Hacke, mastermind και multi-instrumentalist των φοβερών Einsturzende Neubauten, που στις 27 Μαίου επιστρέφουν στην Αθήνα για μία μοναδική συναυλία στα πλαίσια της Alles Wieder Offen Tour. Tον πήραμε τηλέφωνο, τον βρήκαμε κάπου στην Ισπανία να ετοιμάζεται μαζί με τον Blixa για μια ακόμα παράσταση στην Ιβηρική, και απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις μας, ή μάλλον σχεδόν σε όλες...Για τον Nick Cave και τη φυγή του Blixa Bargeld από τους Bad Seeds δεν καταφέραμε να του πάρουμε κουβέντα , ούτε μας είπε πόσα μέλη έχει φτάσει το Supporters project τους, αλλά γνωρίσαμε το νέο μέλος των Neubauten, τον Dave. Θα μπορούσε όλος αυτός ο θόρυβος (μεταφορικά και κυριολεκτικά) γύρω από τους γερμανούς πρωτοπόρους του βιομηχανικού ήχου να ξεκίνησε επειδή δεν είχαν να χρήματα να αγοράσουν πραγματικά drums? Και όμως...
Ας τα πάρουμε από την αρχή. Πως ήταν να μεταμορφώνεις όλα αυτά τα αντισυμβατικά αντικείμενα (φύλλα μετάλλων, μύλους, παλιοσίδερα μέχρι και καροτσάκια super-market) σε μουσικά όργανα; ‘Ηταν ένας τρόπος παραγωγής νέου ήχου; Μια μορφή αντίδρασης απέναντι στην ποπ κουλτούρα;
Alexander Hacke: Σίγουρα η αρχική προσσέγγιση ήταν να προσπαθήσουμε να επεκτείνουμε το επανασταικό πνέυμα που υπήρχε στη ατμόσφαιρα της εποχής, το punk κτλ, το οποίο βασικά ήταν άρνηση για τα κλασικά rock ‘n roll μουσικά σχήματα, μόνο τα ίδια 3 ακόρντα ήταν αρκετά. ‘Ηταν μια λαμπρή εξέλιξη αλλά θέλαμε να πάμε το θέμα ακόμα πιο πέρα. Ακόμα προέκυψε μέσα από απλή αναγκαιότητα γιατί δεν είχαμε τα χρήματα για κανονικά σετ από ντραμς τότε. Μάλιστα ο Andrew (N.U Unruh) αναγκάστηκε να πουλήσει τα ντραμς του για να πληρώσει το νοίκι του και κάπως έτσι άρχισαν όλα αυτά τα κρουστά. Είναι και πάρα πολύ καλός στις κατασκευές.
Το 2002 ιδρύσατε το neubauten.org και τελικά εγκαταλείψατε τη Mute λίγα χρόνια μετά. Είστε πλέον απελευθερωμένοι από εταιρίες, συμβόλαια, κανόνες και τυπικές υποχρεώσεις και συντηρείστε μέσω των «υποστηρικτών σας κατά βάση. Πως αντισταθμίζετε αυτή την υποστήριξη; Νιώθετε οτι πρέπει να δώσετε κάτι σε αντάλλαγμα;
Hacke: Είναι ένα τελείως διαφορετικό έιδος ευθύνης όταν έχεις να κάνει με ξεχωριστά άτομα στα οποία έχεις δώσει μια υπόσχεση. Σίγουρα πολύ διαφορετικό από τα να δουλέυεις με εταιρίες και ανάλογα με τις δύσκολες πολιτικές τους. Υπάρχει και το συναισθημα της άμεσης ικανοποίησης γιατί παίρνουμε feedback αμέσως και από ανθρώπους που νοιάζονται πραγματικά για αυτό που κάνουμε, σε αντίθεση με τους αντιπροσώπους των δισκογραφικών εταιριών που μπορούν μόνο να υποθέσουν τι θέλει το κοινό. Είμαστε σε άμεση συνδιαλλαγή με τους fans μας και νιώθουμε πολύ καλύτερα. Τους θεωρούμε περισσότερο φίλους παρά υποστηρικτές.
Άρα στην ουσία δημιουργείτε μαζί τους...
Hacke: Ναι, είναι πολύ ενδιαφέρον. Μοιάζει αρκετά με live. Κάνουμε τη δουλειά μας, παίζουμε τη μουσική μας και ο κόσμος μπορεί να παρακολουθήσει μέσω των webcasts, αλλά δεν συνθέτουμε μαζί. Τα όρια εξακολουθούν να υπάρχουν από την άποψη ότι είμαστε οι διασκεδαστές και αυτοί το κοινό, αλλά κάνουν τα σχόλια τους δίνοντας μας μια διαφορετική οπτική και περισσότερη διορατικότητα.
Προσφέρετε μία «εικονική οικειότητα» λοιπόν, όπως είχες πει, προχωρόντας σιγά σιγά και στην «απομυθοποίηση» σας, όπως είχε δηλώσει ο Blixa Bargeld. Πιστεύεις πως κάπως έτσι θα γίνουν τα πράγματα στο μέλλον της μουσικής; Η απολυτη και απεριόριστη ελευθερία μπορεί να συμβαδίσει με κέρδος ή αποτελεί ουτοπία για έναν καλλιτέχνη;
Hacke: ‘Ετσι φαίνεται και όχι μόνο στον τομέα της μουσικής. Βασικά ο ατομικισμός έχει προωθηθεί και επεκταθεί οριακά στη σημερινή κοινωνία. Οι άνθρωποι είναι τόσο ξεχωριστοί και μεμονωμένοι αλλά και τόσο πολύ μόνοι την ίδια στιγμή, διαχωρισμένοι στα διαμερίσματα και τα αυτοκίνητα τους. Δεν υπάρχει αληθινή έννοια κοινότητας πια και απλά κάθονται μπροστά στις οθόνες των υπολογιστών τους. Οι εικονικές κοινότητες είναι ένα υποκατάστατο για τις πραγματικές και μία διέξοδος, άρα το στήσιμο μιας τέτοιας κοινότητας αποτελεί μια δελεαστική πρόταση. Κάπως έτσι αναπτύσσονται τα πράγματα στο internet και τα ΜΜΕ, εγγραφές, συνδρομές, το σύστημα της λέσχης. Στην ουσία έχουμε να κάνουμε με σημεία των καιρών (“zeitgeist”),
Πόσους υποστηρικτές έχετε αυτή τη στιγμή αλήθεια;
Hacke: Δεν πρόκειται να σου πω!
Αν τελικά το Supporter’s project δεν λειτουργήσει θα επιστρέψετε στη μουσική βιομηχανία;
Hacke: Οχι, δεν νόμιζω. Πιστεύω πως ο καιρός τους έχει τελειώσει και φταίνε οι ίδιοι για αυτό. ‘Οταν κυκλοφόρησε το cd, οι δισκογραφικές εταιρίες έκαναν μεγάλα κέρδη επανακυκλοφορώντας τους καταλόγους τους - ο,τι είχαν βγάλει σε βινύλιο. Αυτό ήταν γύρω στα μέσα του ’80. Αλλά απέτυχαν πλήρως στο να επενδύσουν αυτά τα χρήματα σε νέα ταλέντα, σε καλλιτέχνες και ρεπερτόριο που θα είχε διάρκεια. ‘Εγιναν άπληστοι και επικεντρώθηκαν στην άμεση επιτυχία. Δεν αναπτύσσουν καλλιτέχνες πλέον και έτσι οι καλλιτέχνες πρέπει να βρούν άλλους τρόπους για να αναπτυχθούν και να αφήσουν αντίκτυπο. Και η αλήθεια είναι οτι ο νέος δίσκος έχει ήδη πάει καλύτερα από τον τελευταίο μας στη Mute.
Έχετε αποφασίσει ποιες θα είναι οι επόμενες φάσεις του Supporter’s Project;
Hacke: Όχι. Εδώ και 5 χρόνια δουλεύουμε συνέχεια και φτιάχνουμε μουσική με αυτό τον τρόπο. Η κάθε φάση ξεκίνησε αμέσως μόλις τελείωσε η προηγούμενη. Στην τελευταία μόνο κυλοφορήσαμε 10 δίσκους και θα κάνουμε ένα διάλειμμα για αλλαγή.
Ο Blixa θεωρεί τον δίσκο φετίχ στις μέρες μας. Αυτό όμως που βγάζει κέρδος από τις περιοδείες σας είναι το merchandise και ειδικά τα cd με τις live ηχογραφήσεις. Είναι κάπως οξύμωρο αυτο. Εσύ προσωπικά πως νιώθεις για τα βινύλια και τα cd; Είσαι συλλέκτης;
Hacke: Ημουν συλλέκτης αλλά όχι πια αφού το σπίτι μου είναι γεμάτο πράγματα. Τα live cds σχεδόν ξεπουλιούνται κάθε φορά, είναι ένα ωραίο δώρο για το κοινό.
Θεωρείστε πρωτοπόροι και πρωτεργάτες του industrial (στα πρώτα χρόνια) και έχετε παρακολουθήσει την πορεία του είδους μέχρι σήμερα. Αυτό που χαρακτηρίζεται ως industrial στις μέρες μας (οι harsh-electro-ebm κτλ μπάντες) έχουν καμία σχέση με τους Einstürzende Neubauten;
Hacke: Ίσως να ξεκινήσαμε σαν industrial μπάντα. Πλέον νιώθουμε σαν κολλεκτίβα καλλιτεχνών που μαζευόμαστε κάποιες στιγμές για να κάνουμε πειράματα και μουσική.
Είναι αλήθεια οτι μια βδομάδα αφού οι Einstürzende Neubauten πρωτοσχηματίστηκαν, κατέρρευσε το κτίριο του Berlin Kongresshalle; Οιωνός ή ιδανική προπαγάνδα;
Hacke: Εξακολουθεί να είναι μυστήριο...
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 το τραγούδι “Stella Maris” (ντουέτο του Blixa Bargeld και της Meret Becker, πρώην σύζυγος του Hacke) σημείωσε αρκετά μεγάλη επιτυχία. Έγινε ηθελημένα τότε αυτό; Σας ενδιέφεραν οι πωλήσεις και μαζικότερη αποδοχή;
Hacke: Προφανώς είναι πάντα καλό να μπορείς να μετατρέψεις την εμμονή σου σε επάγγελμα. Αλλά ποτέ δεν είχαμε εμπορική στρατηγική και αυτή είναι η βασική διαφορά. Σήμερα όλα έχουν να κάνουν με στρατηγικές και το πως να γίνεις δημοφιλής. Εμείς κάναμε αυτό που νιώθαμε και τελικά αυτό ενδιέφερε κάποιους ανθρώπους και είχε και αντίκτυπο στην πολιτιστική σκηνή. Δεν ήταν όμως προμελετημένο.
Το “Perpetuum Mobile” ήταν βασισμένο στην έννοια του αέρα. Μια ελέυθερη μετάφραση του “Alles Vieder Offen” είναι «’Ολα είναι ανοιχτά ξανά». Τι ανοίγετε και που οδηγεί αυτο; Υπάρχει κάποιο concept πίσω από το νέο album;
Hacke: Όχι. Αυτή τη φορά κάναμε απολογισμό της ιστορίας μας. Κατέληξε να είναι ένας πολύ ενδοσκοπικός δίσκος. Οι στιχοι του Blixa συγκεκριμένα αναλύουν τη δικιά του ιστορία, την ιστορία των Neubauten. Και η μουσική αναπτύχθηκε με έναν ιδιαίτερα οργανικό τρόπο αυτή τη φορά. Απλά παίζαμε μαζί και φτιάξαμε τη μουσική έτσι χωρίς να δουλεύουμε με νοήματα και αφηρημένες ιδέες.
Μάλιστα ο Blixa έχει πει πως είναι δίσκος του «εγώ» σε αντίθεση με «εμείς» ή «εσείς». Σε τι βαθμό μπορούν τα υπόλοιπα μέλη των Neubauten να ταυτιστούν με τους στίχους του Blixa Bargeld;
Hacke: Αυτή τη φορά μπορώ να πώ ότι μας αφορούν αρκετά (περισσότερο από άλλους στίχους του Blixa) γιατί δεν είναι μεταφορικοί ή μεταφυσικοί. Είναι πολύ διαφορετικός και πολύ συναισθηματικός δίσκος.
Το Nagorny Karabach (Nagorno Karabakh) είναι μια περιοχή στο νότιο Καύκασο, κοντά στα σύνορα Αζερμπαιτζάν και Αρμενίας. Δεδομένου οτι ένα άλλο τραγούδι των Neubauten ονομάζεται “Armenia” ποια είναι η σχέση σας με αυτή την περιοχή;
Hacke: «Nagorny Karabach is a place in a state of mind of Blixa Bargeld’s.»
Δουλεύετε μαζί σαν Einstürzende Neubauten εδώ και 28 χρόνια. Κάτι άλλο που έχετε πει για για το “Alles Wieder Offen” είναι οτι δεν εισάγατε ούτε ένα καινούριο στοιχείο σε αυτό το δίσκο. Υποθέτω οτι στην πορεία του χρόνου η εμπειρία παίρνει τη θέση του πειραματισμού. Η καινοτομία που βρίσκεται ανάμεσα σε όλα αυτά;
Hacke: Σίγουρα γίνεσαι καλύτερος σε αυτό που κάνεις. Μου αρέσει να χρησιμοποιώ την παροιμοίωση με τον μποξέρ σε αυτές της περιπτώσεις. ‘Οταν είναι νέος και στο ξεκίνημα του θα είναι πολύ ενεργητικός και επιθετικός και εκρηκτικός στις κινήσεις του. Αλλά όσο μεγαλώνει μαθαίνει πως να χτυπάει πιο αποτελεσματικά, να χρησιμοποιεί την ενέργεια του πιο αποδοτικά και να μην την χαραμίζει. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τους Neubauten. Οι πρώτοι Neubauten είχαν αυτή την εκρηκτική ενέργεια και επιθετικότητα. Δεν μας έχει μείνει και πολύ από εκείνη τη νεότητα αλλά γνωρίζουμε πως να εφαρμόζουμε αυτή μας την ενέργεια συστηματικά και μας απασχολούν περισσότερο οι δυναμικές. Ξέρουμε πως να κρατάμε χαμηλό προφίλ, να αναστέλλουμε την ένταση και να δημιουργούμε ξεσπάσματα. Είναι φωνητικές στρατηγικές κατά κάποιο τρόπο.
Πολλά συγκροτήματα αναφέρουν τους Einstürzende Neubauten σαν βασική επιρροή. Οι δικές σας επιρροές;
Hacke: Πάρα πολλές... Throbbing Gristle, Johnny Cash… Ειλικρινά υπερβολικά πολλές.
Το κτίριο του Palast der Republik φιλοξένησε κάποτε το κοινοβούλιο της Αν. Γερμανίας και το Volkskammer καθώς και τη συναυλια σας του 2004. Πως θα περιγράφατε την εμπειρία ενός live σε ένα τόσο ιστορικό κτίριο που δεν υπάρχει πια;
Hacke: ‘Ηταν 2 συναυλίες. Η πρώτη ήταν κανονική (για το κοινό) και χρηματοδότησε τη δεύτερη, η οποία ήταν για τους supporters. Είχαμε και μία χορωδία από τους supporters και ήταν φανταστικά.
Στην πρόσφατη συναυλία σας στον Κεραμεικό, το κοινό αποτελούνταν από κάθε είδους άτομα αλλά και αρκετούς από τους λεγόμενους “Goths”. Πως εξηγείτε τη σύνδεση τους με την μπάντα; Είναι ένα φαινόμενο που σας συμβαίνει και σε άλλες χώρες;
Hacke: Goths υπάρχουν παντού. Και κυρίως στην Αμερική.
Πως έχει πάει η περιοδεία μέχρι στιγμής;
Hacke: Πάρα πολύ καλά. Ξεκινήσαμε σε δύσκολες περιοχές όπως η Ρωσσία και η Πολωνία, προχωρήσαμε βόρεια και τώρα είμαστε στη Μεσόγειο. Η ανατπόκριση είναι πολύ καλή και οι συναυλίες sold-out. Ήταν η 21η εμφάνιση της περιοδείας και παίζουμε πλέον πολύ καλά.
Τα playlist είναι συγκεκριμένα σε αυτή την περιοδεία; Θα παιχτούν παλιότερα tracks ή και supporter’s tracks;
Hacke: Τα playlist διαφοροποιούνται. Όταν τα πράγματα είναι πολύ καθιερωμένα τείνουμε να τα ανατρέπουμε και να κάνουμε κάτι διαφορετικό. ‘Εχουμε 6 μουσικούς πάνω στη σκηνή. Εκτός από τους κανονικούς Neubauten, υπάρχει ο κύριος Ash Wednesday από την Αυστραλία που παίζει keyboards, samples και electronics, αυτά που δεν μπορούμε να αναπαράγουμε με τα όργανα μας. ‘Εχουμε φέρει κάποια εντυπωσιακά πράγματα και πάλι μαζί μας. Την τεράστια αερωθούμενη τουρμπίνα που περιστρέφεται και ακούγεται υπέροχα, πολλά φύλλα μετάλλου και έχουμε ακόμα τους πλαστικούς σωλήνες από το Perpetuum Mobile album. Το μέταλλο και το πλαστικό είναι τα κυρίαρχα υλικά/όργανα.
Οι περιοδείες των Neubauten με όλα αυτά τα «υλικά» και ειδικότερα τα ταξίδια με αεροπλάνο πρεπει να είναι εξαντλητικά. Κάποιο αστείο στιγμιότυπο;
Hacke: Οταν προσπαθούσαμε να βάλουμε την ρώσσικη τουρμπίνα μέσα σε μία πτήση από την Αθήνα στις Βρυξέλλες κατά την “Silence is Sexy” περιοδεία. Ευτυχώς ήταν πριν την 11η Σεπτεμβρίου...
Σε αυτή την περιοδεία κάνουμε και αυτό το παιχνίδι στα encore. Το ονομάζουμε “Dave”. Είναι μια διαδικασία σύνθεσης κατά την οποία χρησιμοποιούμε 600 κάρτες οι οποίες φτιάχθηκαν ειδκά για τους Neubauten και είναι κάτι σαν «μαντείο». Το όνομα Dave σχετίζεται με τη φωνή του GPS και έναν χαρακτήρα από την ταινία “The Nine Lives Of Thomas Katz” που με τη σειρά της σχετίζεται με τον υπόγειο σιδηρόδρομο του Λονδίνου. Το κάνουμε αυτό μόνο στις πόλεις που έχουν υπόγειους σιδηροδρόμους. ‘Εχουμε μάθει πάρα πολλά για αυτούς στην Ευρώπη αυτές τις μέρες. Ο πιο ενδιαφέρον ήταν της Αγίας Πετρούπολης γιατί είναι ο πιο ακριβός στον κόσμο. Η Αγία Πετρούπολη έχει χτιστεί πάνω σε ένα βάλτο και πρέπει να διατηρούν το έδαφος παγωμένο για να μην γλιστρήσει. Έχετε υπόγειο στην Αθήνα σωστά; Επομένως θα έχετε την ευκαιρία να ακούσετε αυτές τις στιγμιαίες συνθέσεις. Το album “Jewels” γράφτηκε εξ’ολοκλήρου έτσι.
Το 7ο tracks στο Jewels ονομάζεται “Epharisto”. Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος για αυτό;
Hacke: Το “Epharisto” ξεκίνησε σαν αστείο αλλά ακούγεται πάρα πολύ ωραίο τελικά.
Μπορείς να μας δώσεις ένα παράδειγμα για το πως λειτουργεί αυτό το σύστημα με τις κάρτες;
Hacke: Κοίτα, θα σου πω τι έγινε χτες... Τράβηξα 3 κάρτες: η μία έλεγε “FF” που είναι ο μουσικός όρος για το Forte Forte και σημαίνει πολύ δυνατά. Η άλλη έλεγε “with Jochen” που σημαίνει ότι έπρεπε να συνδυαστώ με τον Jochen Arbeit και να δημιουργήσω κάτι μαζί του. Και η Τρίτη κάρτα έλεγε “switch”, άρα έπρεπε να βρω κάτι που θα μπορούσα να ανοιγοκλείσω ή να στρίψω πολύ δυνατά μαζί με τον Jochen. Υπάρχουν μερικές αρκετά ανόητες κάρτες επίσης. Φαντάσου να σου τύχουν 3 κάρτες που να λένε “fruit”, “in a different language” και “on the wall”, τι κάνεις τότε;!
Και λίγα πράγματα για τα solo project του Alexander Hacke. Τα “The history of electricity” στο Synch Festival και “Mountains of Madness” ήταν εξαιρετικά και λίγο έκπληξη για μένα, γιατί σε είχα συνδέσει περισσότερο με τις χορδές παρα με ψηφιακά και αναλογικά μέσα. Πότε άρχισες να δουλεύεις με αυτά;
Hacke: ‘Ολη μου τη ζωή αλήθεια. Το πρώτο μου μουσικό όργανο ήταν ένα αναλογικό synthesizer, το Korg MS-20, όταν ήμουν 13. Είχα ζητήσει από τη μαμά μου να μου το αγοράσει. Μου αρέσει να συνδυάζω διαφορετικά πράγματα και δεν είμαι κολλημένος με κάτι. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον προκύπτει όταν ανακατεύεις διαφορετικά ειδή και προκαλείς τριβή μεταξύ τους. ‘Οπως τσιγκάνικη folk και metal για παράδειγμα. Είμαι αντίθετος στη μουσική γκετοποίηση. Θα ήταν καλό να το ξεπεράσουμε αυτό.
Κλείνοντας θα μπορούσες να μας πεις κάποια πράγματα για το τρέχον project σου, “Ship Of Fools”;
Hacke: Στηρίζεται σε ένα μεσαιωνικό μυθιστόρημα του Sebastian Brant. Εκείνο τον καιρό και πριν δημιουργηθούν τα ψυχιατρικά άσυλα και οι φυλακές, οι περιθωριακοί της κοινωνίας τοποθετούνταν πάνω σε ένα πλοίο και καταδικάζονταν να πλέουν γύρω από τις ακτές μια ζωή. Το βιβλίο που έγραψε ήταν μια ματιά στην κοινωνία τότε μέσα από τους έγκλειστους ενός “ship of fools”. Περιγράφει 120 διαφορετικές ιστορίες και εμείς διαλέξαμε 11 και τις μετατρέψαμε σε οπτικοακουστική παράσταση. Η Danielle de Picciotto έκανε το οπτικο κομμάτι για τον κάθε χαρακτήρα και συνδυάσαμε διαφορετικά στυλ μουσικής. Παρουσιάζουμε αυτό ακριβώς που κάνουμε καλύτερα κατά κάποιο τρόπο. Στο διαλειμα της περιοδείας των Neubauten θα κάνουμε κάποια live και ελπίζουμε να το φέρουμε και στην Αθήνα.
Συνέντευξη: Μαρία Καραγκούνη
Contribution: Λυδία Οικονόμου, Κώστας Μπρέλλας
Μετάφραση: Μ. Καραγκούνη
intro text: Κ. Μπρέλλας
