Αν η άβυσσος έπαιρνε ανθρώπινη μορφή θα ήταν του Coleman...

Τι να πρωτοπώ τώρα? Να ρισκάρω συγκρίσεις και να με δείρετε μετά? Και αν ναι, ποιος από τους οπαδούς αυτών που θα συγκρίνω με τον Jaz Coleman θα καταλάβει ακριβώς τί θέλω να πω και δε θα κρίνει ό,τι πω με βάση το βαθμό οικειοποίησής μου με τη goth-rock-punk σκηνή και το μυστικισμό? Λοιπόν το έχω ξανακάνει αυτό και θα το κάνω και τώρα, άμα είναι να γίνονται τέτοιες συγκρίσεις να γίνονται από κάποιον που ΔΕΝ είναι οπαδός ούτε των Sisters of Mercy, ούτε των Fields of the Nephilim, ούτε των Killing Joke...όχι γιατί εκφράζει καμιά παγκόσμια μουσική αλήθεια, αλλά γιατί βλέπει τα πράγματα από λίγο πιο μακρυά. Αλλά αυτό θα γίνει στο τέλος. Μέχρι εκεί, ξανασκεφτείτε το...

Αυτό που λένε ότι μερικές φορές για να δεις τα πράγματα πιο καθαρά πρέπει να πάρεις μια απόσταση, είναι πολύ σωστό. Επέλεξα ν'ακούω και να βλέπω, κάπου σ' ένα ενδιάμεσο ύψος μέσα στο Gagarin, λίγο πιο πάνω από τα μπαρ και λίγο πιο κάτω από το πατάρι και ήταν η καλύτερη επιλογή.

Tilbury on Cloves: Έπαιξαν 30' αλλά εμένα δε με συνεπήραν όπως άλλες φορές που τους έχω δει. Η κιθάρα συναγωνιζόταν τη φωνή μ' ένα ακατανόητο τρόπο και οι μελωδίες παίζονταν χωρίς ‘χρώμα, αφήνοντας την εντύπωση πως όλη την ώρα έπαιζαν το ίδιο κομμάτι. Ήταν κακή η στιγμή, που φάνηκε σε έκφραση του προσώπου του τραγουδιστή. Ήταν μια στρεβλή έκφραση, τουλάχιστον έτσι το εξέλαβα εγώ ως ακροατής, η οποία άφησε την εντύπωση ότι ο τραγουδιστής δε συμμετείχε συναισθηματικά στο κομμάτι, αλλά αντίθετα ότι του ήταν δύσκολο ή/και δυσάρεστο να το τραγουδάει. Προσωπικά προτιμώ τις μελαγχολικές μελωδίες του ξεκινήματός τους, αλλά ξέχωρα απ' αυτό τους θυμάμαι πολύ πιο επικοινωνιακούς με το κοινό και μεταξύ τους και σίγουρα δε θυμάμαι άλλη φορά να αποχωρούν τόσο απότομα και ‘ αθόρυβα' από τη σκηνή, σα να ήθελαν να μας μπερδέψουν για το αν θα έπαιζαν κι άλλο κομμάτι ή όχι. Θεωρώ ότι ή θα πρέπει να εμπλουτιστούν κι άλλο οι μουσικές τους φράσεις ή να εκφράζουν περισσότερο συναίσθημα στη σκηνή. Η φωνή του Χρήστου είναι από μόνη της πολύ ιδιαίτερη και με μια μελαγχολία που την κάνει πραγματικά ξεχωριστή, επομένως το να τον συνοδεύει αυτή η μουσική με τα συνεχώς επαναλαμβανόμενα μοτίβο δημιουργεί ένα άσχημο ηχητικό αποτέλεσμα...ή τουλάχιστον αν αυτό είναι το στυλ τους, όταν παίζουν live θα ήθελα να μου αφήνουν τελικά την εντύπωση καταρχάς ότι τους αρέσει να παίζουν εκείνη την ώρα και ότι δίνουν κάτι από τον εαυτό τους όση ώρα βρίσκονται εκεί πάνω. Δεν έλαβα τίποτα τέτοιο σ' αυτό το live τους... Η πρώτη φορά που τους είχα ακούσει, δε θα μου φύγει από το μυαλό τόσο σύντομα.

22.50  λοιπόν (ευχαριστώ spacelab που έγραψες εδώ μέσα τί ώρα θα ξεκινήσουν τα live) και δεν πιστεύω στα αυτιά μου όταν ακούω το ‘Masked Ball' του J. Pook να παίζει ενώ τα φώτα έχουν σβήσει προετοιμάζοντας την εμφάνιση των Killing Joke, στο σχετικά γεμάτο Gagarin. Έχω ανατριχιάσει και μ' αρέσει απίστευτα η αίσθηση που μου προκαλεί το συγκεκριμένο κομμάτι έτσι κι αλλιώς, αλλά έχοντας διαβάσει για τις ιδέες και τη ζωή του Jaz Coleman, το ν' ακούω εκείνη τη στιγμή αυτό το κομμάτι...με παρέσυρε επικίνδυνα...σας ‘ έχασα' όλους από τα μάτια μου και δεν έβλεπα την ώρα να δω τί θα γίνει στη σκηνή....υπνωτισμός ή σχεδόν...αλήθεια δεν έβλεπα τίποτα ένιωθα σα να είμαι μόνη μου μέσα στο Gagarin. Δεν είδα ούτε καν τους υπόλοιπους Killing Joke, δεν το έλεγχα αυτό με κανένα τρόπο. Ώσπου εμφανίζεται ο Jaz Coleman, σταματάει η επίδραση του τελετουργικού ρυθμού του ‘Masked Ball' και αρχίζει κάτι άλλο...

Δυστυχώς τη δεκαετία του '80 δεν πρόλαβα να γίνω 15 χρονών αλλά έχω δει και διαβάσει τόσα πράγματα για τότε που νομίζω ότι μπορώ να τοποθετήσω τους Killing Joke εκεί και να έχω μια εικόνα για το πώς έπαιζαν τότε και πώς ήταν η σκηνική τους παρουσία. Από άποψη ενέργειας στη σκηνή πρέπει να ήταν πολύ πιο εκρηκτικοί αλλά ξέρω ότι αυτή η δωρικού τύπου κίνηση, η τόσο αυστηρή και τόσο δυναμική και τόσο εκφραστική του Coleman που είδα χτες ήταν αποστομωτική. Ξέρω πως αυτά τα εκστατικά βλέμματα που με τόση υπερβολή έδειχναν απόγνωση και οργή ούτε στην καλύτερη από τις b-movies που έχω δει δεν με έχουν διαπεράσει έτσι. Είχαν ποιότητα αρχαίου δράματος (στο ξεκίνημά του και όχι στη σύγχρονη απόδοσή του) οι στάσεις του σώματός του και οι εκφράσεις του προσώπου του. Από την αρχή της συναυλίας μέχρι τώρα, θεωρώ ότι ξεπέρασε κυριολεκτικά σε ‘σκοτεινιά' ψυχοσύνθεσης (αν υπάρχει κάτι τέτοιο) τους Bela Lugosi και Gary Oldman μαζί. Ίσως το προτιμώ αυτό από την ενέργεια που θα είχαν το '80 και η οποία δε θα είχε τη συνειδητοποίηση των πραγμάτων που είδα χτες στη σκηνική τους παρουσία. Διαφωνώ, όπως καταλάβατε, εκ των προτέρων με τη λογική ότι σε όποιο συγκρότημα τα μέλη του αγγίξουν την 5^η δεκαετία της ζωής τους, το συγκρότημα έχει ξοφλήσει ή είναι ανάξιο προσοχής. Και εδώ που τα λέμε τί λογική είναι αυτή? Τέλος πάντων, αυτό δεν είναι θέμα της παρούσας κουβέντας όμως. Έλεγα λοιπόν ότι εγώ αν και αγαπάω περισσότερο τα πρώτα άλμπουμ των Killing Joke και ότι πέρα από πολύ εύστοχους στίχους δε μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα με το ‘Absolute Dissent', χτες χτυπιόμουν με τα ‘In Excelsis' και ‘The great cull' γιατί ακριβώς τα παρουσίασαν με πολύ δυνατό παίξιμο στην κιθάρα και το μπάσο από άποψη ενέργειας και τεχνικής.

Ξέρετε υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος να παίζονται ακόμα και τα πολύ γρήγορα και ίσως όχι πολύ μελωδικά ακόρντα σε μπάσο και κιθάρα, με τρόπο που να προκαλούν την εντύπωση ότι έχουν εναλλαγές στις μελωδίες τους και ότι είναι πολύ ενδιαφέροντα χωρίς να έχουν πολλά στοιχεία μέσα στις μουσικές τους φράσεις. Ακριβώς αυτό έκαναν και οι λοιποί Killing Joke ως επαγγελματίες μουσικοί και έχοντας πολύ καλές τεχνικές και στα τύμπανα και στην κιθάρα και στο μπάσο. Μου άρεσε που οι Paul, Geordie, Reza και Martin και  δεν έκαναν περιττές κινήσεις εντυπωσιασμού στη σκηνή, άλλωστε δε χρειαζόταν, είχαν αυτό τον υπερβατικό άνθρωπο να κινείται ανάμεσά τους που και μόνο που έπαιζαν τις συγχορδίες και τα ακόρντα με τόση ενέργεια και δυναμική που πήγαζε από μέσα τους, έφτανε. Και δεν ήταν μόνο αυτό, την punk την έχουμε λίγο πολύ στο μυαλό μας με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο σε ό,τι αφορά τον τρόπο έκφρασης των συγκροτημάτων επί σκηνής (βλ. Sex pistols στο παρελθόν, The Clash, για να μην θυμηθώ τους Ramones, τους AntiNowhere League κ.α). Περιμένουμε συγκεκριμένες χειρονομίες και χορευτικές κινήσεις, τον τραγουδιστή να τρέχει κυριολεκτικά πάνω κάτω στη σκηνή εκφράζοντας ταυτόχρονα την απέχθειά του στο σύστημα...και δεν τα λέω ειρωνικά όλα τα παραπάνω. Τα είχαμε όλ' αυτά και στο Gagarin αλλά με τόσο αντισυμβατικό τρόπο που κατάφερε να ξεπεράσει τα υπαρκτά (απ' ό, τι αποδείχτηκε) όρια της punk. Γι' αυτό ενθουσιάστηκα πολύ και παραδέχτηκα την μοναδικότητα και πρωτοτυπία αυτού του ανθρώπου. Συγνώμη μιλάω συνέχεια για τον Coleman αλλά δε γίνεται αλλιώς... εγώ τουλάχιστον έκανα προσπάθεια για να ‘δω' τους υπόλοιπους Killing Joke και αν δεν ήταν το άσπρο σακάκι του Martin μάλλον θα είχα ρίξει ματιές διάρκειας κάτω των 5' στην υπόλοιπη μπάντα. Μου αρκούσε που έπαιζαν τόσο παθιασμένα και δυναμικά και έδιναν τη μουσική σιγουριά που χρειαζόταν ο Coleman για να τραγουδάει με τόση εφευρετικότητα, να αισθάνεται έτσι και να το μεταδίδει όλο αυτό, αυτούσιο και με όλη του την ενέργεια και σοφία στο κοινό.

Setlist: Δε νομίζω να έμεινε κανείς παραπονεμένος... μπορεί να μην ακούσαμε δείγματα από όλη τη μουσική ζωή των Killing Joke, ή όπως λέει και ο Coleman, να μην είδαμε όλα τα δέρματα του φιδιού να αλλάζουν μπροστά στα μάτια μας, όμως πως να γκρινιάξουμε αφού απολαύσαμε το πρώτο σε όλο του το μεγαλείο; 

1. Tomorrow's World / 2. Love Like Blood/ 3. In Excelsis / 4. Wardance / 5. Absolute Dissent / 6. Change / 7. Bloodsport / 8. European Super State / 9. This World Hell /10. The Fall of Because / 11. Ghost of Ladbroke Grove / 12. Madness / 13. Requiem 14. Eighties / 15. The Great Cull/ 16. Fresh fever from the skies / 17. Asteroid 18. Depthcharge / 19. The Wait / 20. Pssyche

Encore:
21. Complications / 22. Pandemonium

Ή αλλιώς, σχεδόν όλο το πρώτο τους album από το 1980, περίπου τα μισά τραγούδια από το καινούριο Absolute Dissent, τα 2 'χιτάκια' του Night Time, 2 από το What's this For του 1981, το ομώνυμο από το Pandemonium, και 1 από το k.j. 2003. Αγνοήθηκαν εντελώς 8 ολόκληρα albums, αλλά εφόσον οποιοδήποτε τραγούδι το ντεμπούτου τους είναι καλύτερο από κάθε τραγούδι του Revelations ή του Fire Dances, πολύ καλά έκαναν. Ίσως μόνο κάτι από το Brighter than a thousand suns να μπορούσε να κολήσει στο setlist...ένα adorations ας πούμε...

Πικρή στιγμή όταν ανάμεσα στα τραγούδια, ειδικά στην αρχή του live, έλεγε διάφορα ο Coleman σχετικά με την ιδεολογία του για τον κόσμο, την εξουσία, την τεχνολογία και τις αστικές ελευθερίες μας που περιορίζονται συνεχώς και ανάμεσα σε όλ' αυτά κάποια στιγμή αναφέρθηκε στην Ελλάδα με μια ερώτηση και το κοινό πριν την ακούσει αλλά και αφού την άκουσε, χειροκροτούσε... Δεν ήταν για χειροκρότημα αυτά που είπε αλλά για σκέψη, έστω και αν όλοι πήγαμε εκεί για να διασκεδάσουμε. Αναρωτήθηκε φωναχτά και ακόμα και η στάση του σώματός του έδειχνε ότι η διάθεσή του ήταν να μας κάνει να σκεφτούμε εκείνη τη στιγμή. Είπε ‘τί θα κάνετε όταν οι τιμές στα προϊόντα αυξηθούν τόσο που οι μισθοί σας δε θα φτάνουν για να ζήσετε με αυτά?' και το κοινό τον χειροκρότησε σα να ήταν κανένας από τους γνωστούς πολιτικούς σε καμιά πλατεία...τραγικό γεγονός!

Επίλογος: Όπως είπα ήδη και εξακολουθώ να το πιστεύω, ο Jaz Coleman είναι ο πιο (πολιτικά ) μαύρος άνθρωπος που έχω αντικρύσει. Αν η άβυσσος έπαιρνε ανθρώπινη μορφή θα ήταν του Coleman και εδώ δηλώνω ότι οι μορφές των Eldritch, McCoy και Diamanda Galas μαζί (και τους έχω δει όλους και έχω διαβάσει για όλους αλλά κυρίως τους έχω δει ως φυσιογνωμίες και ως στάσεις και εκφράσεις σώματος) δεν βγάζουν τέτοια σκοτεινιά. Και ο λόγος? Έχουν στην εμφάνισή τους (και δεν αναφέρομαι στους στίχους των κομματιών ούτε στο βαθμό ενασχόλησής τους με το μυστικισμό) επιρροές lifestyle, ακόμα και μέσα στην αντισυμβατικότητα του μουσικού είδους που χρόνια υπηρετούν αναμφισβήτητα πιστά. Ο Coleman με αυτή την αυστηρή  φυσιογνωμία και την τόσο απέριττη εμφάνιση, τη σχεδόν μονολιθική και μάλιστα μαύρου χρώματος και αυτή την αυστηρή και κοφτερή κίνηση στο σώμα του, είναι αυτό που εγώ εκλαμβάνω από κάποιον που είναι μυστικιστής φύσει και θέσει. Θα έλεγα σε κάποιον ‘αν θέλεις να δεις τί σημαίνει να επιλέξεις το μαύρο ως στάση και ιδεολογία ζωής απλά παρατήρησε τον Jaz Coleman'.

Νάντια Σαββοπούλου

Photos: Μιχάλης Λαζαρίδης