Την εποχή της κασέτας, το να φτιάξεις μια συλλογή δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Το λεγόμενο "mixtape" ήταν μια τέχνη που ήθελε πολύ εξάσκηση. Όφειλες να ξεκινήσεις τη συλλογή δυναμικά, κάπου στη μέση να κάνεις μια συναισθηματική κοιλιά, ως να ξεκινήσεις ένα κρεσέντο μέχρι το τέλος. Ο σωστός συνθέτης όφειλε να μετρήσει τις διάρκειες των κομματιών ώστε να γνωρίζει τι κενό θα έμενε στη κάθε πλευρά ή πόσο θα του έλλειπε όταν τα τριάντα λεπτά της ταινίας θα τελείωναν, έτσι θα προσάρμοζε τα περιεχόμενα της συλλογής μερικές φορές, ή θα υπολόγιζε ώστε να κάνει το απαιτούμενο fade-out, πάντως, να κοπεί κομμάτι ήταν κάτι το ανεπίτρεπτο. Μετά ήρθε το CD. Η σύνθεση της συλλογής έγινε μια απλούστερη υπόθεση εφόσον δεν υπήρχε ο περιορισμός της ταινίας και αλλαγής πλευράς, πάλι οι βασικοί κανόνες ίσχυαν βέβαια. Και μετά ήρθαν τα mp3. Θυμάμαι παλιά δίναμε κασέτες, αργότερα CD, τώρα η έννοια της συλλογής δεν υπάρχει πλέον. Τι να δώσεις, memory stick? Και λίγο πολύ, όλο αυτό περιγράφει τη σύγχρονη μουσική βιομηχανία. Αυτό που γνωρίζω πολύ καλά, είναι πως τις καλύτερες μουσικές που έχω ακούσει, τις έχω ακούσει από κασέτες...

Οι New Model Army ανήκουν σε αυτήν την εποχή που ανέφερα παραπάνω. Κι όταν μου δόθηκε η ευκαιρία να περιγράψω τη συναυλία έπιασα τον εαυτό μου να ανατρέχει σε παλιές ξεθωριασμένες κασέτες (και κατά συνέπεια να ψάχνω να βρω και κασετόφωνο -κάτι που ομολογουμένως αποδείχτηκε μια δύσκολη δοκιμασία). Τους NMA τους άφησα στα τέλη της δεκαετίας του 80, χωρίς κάποιο προφανή λόγο οι δρόμοι μας χώρισαν, χωρίς καυγάδες, αλλά με κοινή συνέναιση. Ο αναγνώστης ας με συγχωρήσει για την σχεδόν άγνοιά μου για το μεταγενέστερο υλικό τους.

Τη συναυλία την πλαισίωναν οι Έλληνες Deus Ex Machina, μια πολύπειρη μπάντα, που έχει αφήσει τα σημάδια της στην Ελληνική σκηνή. Ποτέ δεν τους παρακολούθησα από κοντά, ίσα ίσα ήξερα κάποια κομμάτια τους και ως εκεί. Για πολλούς, η support μπάντα δεν είναι τίποτε άλλο από ένα έξτρα σαραντάλεπτο που μπορούν να καθυστερήσουν στη συναυλία. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ισχύει για το συγκεκριμένο συγκρότημα που πάντα έχει το δικό του κοινό, και με χαρά είδα ότι το Gagarin είχε αρκετό (εώς πολύ) κόσμο όταν οι τέσσερις των Deus Ex ανέβηκαν στη σκηνή. Ξεκίνησαν δυνατά, συνέχισαν δυνατά και τελείωσαν -πολύ- δυνατά. Το παίξιμο τους ήταν πάρα πολύ άρτιο, κι ήταν πολύ δεμένοι μεταξύ τους. Ο ήχος τους πολύ καλός, τα παιδιά είχαν κέφι, κι αυτό μεταφέρθηκε εύκολα στην αρένα. Το highlight του live τους ήταν το "Execute", ο τραγουδιστής έδωσε το μικρόφωνο στο κοινό, κι αυτό τον τράβηξε κοντά του, όλο το υπόλοιπο κομμάτι συνεχίστηκε από εκεί. Η εμφάνισή τους τίμησε τα χρόνια που έχουν στη πλάτη τους, τον κόσμο τους και όσους μπορεί να μη τους ήξεραν και ήταν περίεργοι. Πιστεύω άφησαν μόνο καλές εντυπώσεις και κέρδισαν. Το σετ τους κράτησε περίπου σαράντα λεπτά, όπου μετά καληνύχτισαν τον κόσμο και έδωσαν τη σκηνή στους headliners, τους New Model Army.

Αθόρυβα και διακριτικά οι ΝΜΑ έφτασαν τα τριάντα χρόνια ύπαρξης, σε έναν χώρο που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί με μερικές ταμπέλες. Κι αν οι Deus Ex χωρούν κάτω από το όνομα "Punk Music", η περίπτωση των ΝΜΑ δεν είναι απλή. Κάποτε άγγιξαν την πανκ, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως κάποιες μελωδικές γραμμές τους ακούμπησαν την φολκ, άλλος μπορεί να πει πως πατάνε πάνω στην τεράστια και διφορούμενη έννοια της indie Rock. Όλοι δίκιο θα έχουν. Προσωπικά, απολαμβάνω συγκροτήματα που έχουν την ικανότητα να δώσουν και να τολμήσουν πέρα από στεγανά. Δεν μπορώ να παραγνωρίσω όμως πως αυτό έχει κόστος στη δημοτικότητα και κατ'επέκταση στη δημοφιλία ενός σχήματος. Και ξέρετε, ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι οι ΝΜΑ υπήρξαν ποτέ στη πρώτη γραμμή κανενός των μουσικών ιδιωμάτων που επέλεξαν να απορροφήσουν.

Κι όμως, τριάντα χρόνια μετά αφού ο Justin Sullivan έβαλε μπρος τους ΝΜΑ (τότε κάτω από το όνομα "Slade the Leveller") ήρθαν στη σκηνή του Gagarin να το γιορτάσουμε όλοι μαζί. Και τι γιορτή ήταν αυτή..

Εμφανίστηκαν στη σκηνή περίπου στις 23,15 (λίιιιιιγο πιο αργά από ότι θα ήθελα, χωρίς να είμαι σε καμία περίπτωση το σημείο αναφοράς), στην αρχή δύο άτομα, ο Sullivan κι ακόμα μια κιθάρα. Ο ήχος διαυγέστατος και η φωνή του, πρακτικά αγέραστη, όσο κι αν τα χρόνια έχουν αρχίσει να δείχνουν πάνω του. Χωρίς φανφάρες και χωρίς ταμπούρλα, τα κομμάτια διαδέχονταν το ένα το άλλο, παιγμένα όσο ζωντανά γίνεται, κι ενώ κομμάτι στο κομμάτι τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας εμφανίζονταν στα πόστα τους. Αυτό είχε σα συνέπεια οι ρυθμοί να ανεβαίνουν, ο ήχος να γίνεται ολοένα και πιο ηλεκτρικός, το ίδιο και η ατμόσφαιρα. Το venue έφτασε σχεδόν το μέγιστο της δυναμικής του, κάπου στα 800 άτομα υπολογίζω, καθόλου άσχημα. Ο ήχος παρέμεινε ιδιαίτερα καλός κι αυτό βοήθησε σημαντικά. Μου άρεσε πολύ ο φωτισμός, χωρίς υπερβολές, οι ΝΜΑ δεν είναι σόου, είναι ακατέργαστη μουσική, συνέβαλε στη δημιουργία διάθεσης.

Μη με ρωτήσετε για playlist, η μνήμη μου έχει σταματήσει να με βοηθάει σε αυτά εδώ και πολλά χρόνια. Στη διάρκεια του σετ τους όμως μπορώ να σας πω πως έπαιξαν κομμάτια από όλο το εύρος της δισκογραφίας τους, στη τελική η εμφάνιση και περιοδεία τους ήταν επετειακή για τα τριάντα χρόνια τους. Χάρηκα ιδιαίτερα που άκουσα το "51^st State" και το πολυαγαπημένο μου "Vagabonds", έστω κι αν αυτό ήταν χωρίς τον τεράστιο Ed Alleyne Johnson (πως θα μπορούσε άλλωστε). Και κάπου εκεί σε αυτά τα κομμάτια ήρθε ο προβληματισμός μου.

-από εδώ και πέρα ότι ακολουθήσει είναι αποκλειστικά και μόνο προσωπικές σκέψεις και εκτιμήσεις-

Εν τέλει το βάθος της δισκογραφίας (και κατ'επέκταση του live) των ΝΜΑ με έχει αφήσει διχασμένο. Νιώθω πως η "βρωμιά" και το ανήσυχο παράπονο στο στυλ τους, τα γρήγορα και ηλεκτρικά κομμάτια τους, τους ταιριάζουν πολύ περισσότερο από τις πιο βαθιές (ίσως πιο ρομαντικές) ανησυχίες τους. Και αυτό συμπίπτει και με την εποχή που "άφησα" τη δισκογραφία τους. Σίγουρα, και στις νεότερες δουλειές τους υπάρχουν γρήγορες στιγμές, αλλά κάτι δεν λειτουργεί όπως παλιά, κάτι έχει αλλάξει. Έχουν παραδοθεί? Όχι, δεν το πιστεύω, έχουν αλλάξει οι συνθήκες όμως. Όπως και να έχει, δεν μπορώ να περιγράψω την ευτυχία μου να βλέπω τους ΝΜΑ στη σκηνή, σε πείσμα των καιρών, σε πείσμα των ανίδεων μουσικών παραγωγών. Σε πείσμα μιας μουσικής βιομηχανίας που αλλάζει, που πεθαίνει. Μας χάρισαν δύο γεμάτες ώρες αγνής μουσικής, χωρίς υπερβολές και με το τέλος του "Get me Out" μας καληνύχτισαν, υποσχόμενοι πως θα ξανάρθουν να γιορτάσουμε όλοι μαζί τα 50 χρόνια της μπάντας, όπως ακριβώς ανέβηκαν στη σκηνή: χωρίς ταμπούρλα, χωρίς φανφάρες.

Κάποια στιγμή οι σχετικοί οφείλουν να συνειδητοποιήσουν  πως λίγο ωφελούν εκπαιδευτικές εκδρομές σε χώρους αμφίβολους. Μακάρι σε μια ιδανική κοινωνία τέτοιες συναυλίες να μπορούσαν να αποτελέσουν εκπαιδευτικές εκδρομές από μόνες τους, έχουν πολλά να διδάξουν σε αυτιά πρόθυμα να ακούσουν.  Φυσικά, το αν υπάρχουν τέτοια αυτιά, είναι μια τεράστια κουβέντα από μόνη της. Δεν παύω να είμαι ευγνώμων στους ΝΜΑ που μου έδωσαν την ευκαιρία να θυμηθώ εποχές και να κάνω σκέψεις. Ακόμα κι αν τελικά οι αναμνήσεις μου είναι ξεθωριασμένες και χιλιοπαιγμένες σαν τις κασέτες που με μεγάλωσαν.

Ερμής Κουκάρης

Photos: Μιχάλης Λαζαρίδης